«Ադրբեջանը երբեք էլ չի թաքցրել ռազմական գործողություններ սկսելու իր մտադրությունները»
«Իրավունք»-ի զրուցակիցն է 1992-1994թթ. ԼՂՀ ՊԲ գումարտակի հրամանատար, «Մարտական խաչ»-ի առաջին աստիճանի արժանացած, ԱՀ ԱԺ պատգամավոր Դավիթ Իշխանյանը: Ինչպե՞ս են վերաբերում Արցախում վերջին ժամանակներս Հայաստանում ահագնացած երեւույթներին, այդ թվում՝ հողեր հանձնելու, ադրբեջանցիների հետ ընկերանալու քարոզների մասին խոսակցություններին, ի՞նչ հնարավոր հետեւանքներ են տեսնում, փորձեցինք պարզել պարոն Իշխանյանից:
— Ադրբեջանասերների մասին խոսելիս պետք է խնդիրը հետեւյալ հարթության մեջ դիտարկել: Այսօր արտաքին տարբեր ուժեր փորձում են ստեղծել ինչ-որ շրջանակներ եւ իրենց ներազդեցությամբ այնպիսի մթնոլորտ հրապարակայնացնել, որ իբր Հայաստանում կան նման մտածողություն, տեսակետ ունեցող խմբավորումներ: Ես չեմ բացառում, որ այո, կան նման տեսակետի մարդիկ, ովքեր հանրության հոգեբանության եւ գիտակցության վրա որոշ ազդեցություն գործելով, փորձում են այդպիսի մթնոլորտ ստեղծել: Այնուհանդերձ, պետք է հստակ հասկանալ, որ նման պարագաներում կարեւոր է Հայաստանի պաշտոնական տեսակետը, քաղաքական ուժերի տեսակետները եւ, բնականաբար, Արցախի պաշտոնական շրջանակաների, հասարակության տեսակետները: Այդ առումով մենք մեր տեսակետը շատ հստակ ենք ներկայացրել: Հատկապես 2016 թվականի ապրիլյան հայտնի դեպքերից հետո, երբ վերահաստատվեց այն փաստը, որ Ադրբեջանի հետ նուրբ լեզվով խոսելու եւ որեւէ ռացիոնալ պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու հավանականությունը շատ հեռու է իրականությունից: Իսկ իրականությունն այն է, որ մեր դիմաց գտնվում է կոռուպցիայի մեջ թաղված, ահաբեկչական հայտարարությունների սիրահար, ավելին` ահաբեկչական խմբավորումներին զինող եւ պատերազմի ճանապարհով հիմնահարցին լուծում տալու ձգտումներով մի երկիր` իր իշխանություններով հանդերձ, որի հետ պետք է խոսել բացառապես իրենց լեզվով: Այնպես որ, այդ առումով, ես կարծում եմ, որ հայ ժողովրդի մեջ չի կարող ադրբեջանցիներին սիրողների, նրանց հետ ընկերության կոչեր անողների թիվը մեծ լինի:
— Փոխարենը, չի կարելի ռեալ չնայել այն գնահատականներին, որոնք հնչեցին ամերիկյան տարբեր պաշտոնյաներից: Խոսքը, Ադրբեջանի ասած, գրավյալ տարածքները հանձնելու մասին է: Եթե ստեղծվի մի իրավիճակ, որ Արցախը կանգնի ընտրության առաջ՝ կա՛մ տարածքներ, կա՛մ պատերազմ…
— Ներողություն եմ խնդրում, բայց գրավյալ, ազատագրված տարածքներ հասկացողությունը պետք է խնդրեմ նույնիսկ հակառակորդի լեզվով արտաբերած ձեւով չօգտագործենք: Որովհետեւ, եթե ժամանակին այդ տարածքները մեր պատմական ազատագրված տարածքներն էին համարվում, ապա այսօր մենք այդ ամենը Սահմանադրությամբ ամրագրել եւ Արցախի ընդհանուր վարչատարածքային բաժանումների մեջ ենք ամբողջացրել, այսպես ասած, մարսելի դարձրել այդ ամենը: Կարծում եմ, սա պետք է մարսելի դարձնել նաեւ միջազգային հանրության եւ շահագրգիռ կողմերի համար:
— Շատ լավ, այնուամենայնիվ, եթե օրինակ, ասենք, Մինսկի համանախագահող երկրները մի օր նման ընտրության առաջ կանգնեցնեն Արցախին, ո՞րն է լինելու Արցախի դիրքորոշումը:
— Նախ պետք է հասկանանք, որ Մինսկի համանախագահողները միջնորդական առաքելություն ներկայացնող կողմ են, եւ հարցը այստեղ զուտ միջնորդական առաքելության մասին է: Եվ այն, ինչ-որ ներկայացնում են Մինսկի համանախագահները եւ Մինսկի խումբը, որեւէ ձեւով ընդունելի տարբերակներ չեն հայկական կողմի համար, ու դրանք չեն բխում մեր ազգային եւ պետական շահերից:
— Պարոն Իշխանյան, Բակո Սահակյանի վերջին այցը Ֆրանսիա բավականին ցավոտ տարավ Ալիեւը, թեպետ առաջին անգամ չէր, որ Արցախի նախագահը մեկնում է Ֆրանսիա: Ըստ Ձեզ, ի՞նչն էր այս անգամ այդքան վրդովեցրել Բաքվին:
— Ես կարծում եմ, որ Ադրբեջանը հավատարիմ է իր քաղաքականությանը, եւ մենք չպետք է շատ ներքաշվենք Բաքվի կողմից հրահրվող քաղաքական ծուղակների մեջ: Մենք պետք է առհասարակ առաջնորդվենք այն ռազմավարական նպատակներով, որոնք այսօր որդեգրված են մեր կողմից: Իսկ այդ ռազմավարական նպատակները, բնականաբար, արտացոլվում են ոչ միայն Ֆրանսիա այցելությամբ, այլ նաեւ, բնականաբար, Ֆրանսիայի եւ Արցախի միջեւ քույր քաղաքների ամրագրամբ, ինչպես նաեւ՝ մշակութային, հոգեւոր եւ այլ ոլորտների համագործակցությամբ: Այնպես որ, Ադրբեջանի նմանատիպ հիստերիային չպետք է որեւ է ձեւով արձագանքել: Ես կարծում եմ, որ մենք կարողացել ենք միշտ մեր առջեւ խնդիրները այդ առումով ճիշտ դնել, ճիշտ գնահատել եւ կարողանալ համապատասխան քայլեր իրականացնել: Իսկ Բակո Սահակյանի՝ Ֆրանսիա եւ այլ երկրներ այցելությունները մեր ռազմավարական նպատակների համատեքստում են:
— Ի՞նչ նպատակներ կարող է հետապնդել թշնամին` Նախիջեւանի սահմանում դիրքեր առաջ բերելով: Ռազմական լայնամասշտաբ գործողություններ վերսկսելու վտանգ, այնուամենայնիվ, կա՞:
— Ադրբեջանը 1995 թվականից այս կողմ երբեք էլ չի թաքցրել ռազմական գործողություններ սկսելու իր մտադրությունները: Մենք միշտ էլ այդ մասին բարձրաձայնել ենք եւ մենք դրան ականտես եղանք 2016 թվականի ապրիլին: Կարծում եմ, որ ապրիլից հետո Ադրբեջանն ունի իր ռազմավարական նպատակները, որոնք մեզ համար շատ ակնհայտ են: Ինչ վերաբերում է Նախիջեւանի սահմանում դիրքեր առաջ տալուն, միայն մեկ բան կարող եմ շատ հստակ ասել` այդ ամենը չափազանց մտահոգիչ է եւ մեզ համապատասխան քայլերի պետք է ուղղորդի:
Զրույցը` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆԻ