Արցախյան հարցի շուրջ վտանգավոր զարգացումներ ենք տեսնում
Արցախում այս օրերին ակտիվ ընթացքի մեջ է իշխանափոխությունից հետո նոր իշխանական համակարգի ձեւավորման գործընթացը: Ինչպե՞ս են գնահատում այդ ընթացքն արցախյան քաղաքական ուժերը: Թեմայի առնչությամբ «Իրավունքի» հետ զրուցեց ԱՀ Ազգային ժողովի նախկին փոխնախագահ, ներկայումս արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ, ՀՅԴ-ական պատգամավոր, պատմաբան Վահրամ Բալայանը: Նա, նախ անդրադառնալով նոր իշխանությունների օրոք ՀՅԴ-ի դիրքորոշմանը, նշեց.
— Արցախի ՀՅԴ-ն ընդդիմադիր դաշտում է գործելու, մենք հայտարարելու ենք, որ իշխանության մաս չենք կազմելու: Այսինքն, ինչպես ասում են, սեւին սեւ կասենք, սպիտակին` սպիտակ: Որեւէ կաշկանդվածություն չենք ունենալու ո՛չ իշխանության, ո՛չ էլ այլ ուժերի մոտ: Կփորձենք մեր մոտեցումներով իշխանությանը ճիշտ ուղու վրա պահել: Իսկ այն ուժերը, որոնք իրենց գործունեությամբ կխանգարեն պետականաշինության գործին, մենք առանց վարանելու մեր խոսքը կասենք: Դա ամենեւին չի նշանակում, որ որեւէ մի ուժի հետ թշնամական հարաբերություններ ունենք, մենք գործելու ենք կառուցողական սրտացավությամբ: Այն ուժերը, որոնք պատրաստ կլինեն «չզիջելով՝ զարգանալու» գաղափարի շուրջ համախմբվել, մենք պատրաստ ենք նրանց հետ աշխատելու: Հիմա արցախյան հարցի շուրջ վտանգավոր զարգացումներ ենք տեսնում. պատերազմը, ցավոք, ավարտված չէ, ամեն օր ընթանում է մեկ տեղեկատվական դաշտում, մեկ էլ՝ ռազմադաշտում: Պետք է զգոն լինենք, ուժերը համախմբենք, մնացածը երկրորդական է: Աստված չանի մի բան լինի, թուրքը չի հարցնելու՝ ով որ կուսակցությունից է, ասելու են՝ հայ է: Պետք է երկրի միասնականությունը պահպանենք, փորձենք հաղթահարել մարտահրավերները: Որեւէ հարաբերություններ չկան ՀՅԴ-ի եւ Սամվել Բաբայանի միջեւ։
– Պարոն Բալայան, Սամվել Բաբայանին, առավել եւս՝ Մասիս Մայիլյանին այդչափ պատասխանատու պաշտոնների նշանակելը, հայտնի է, որ միանշանակ չի ընդունվել արցախցիների շրջանում, ինչպես նաեւ՝ ՀՀ-ում: Դուք ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ նշանակումներին` որպես առաջին հերթին շարքային արցախցի:
– Ժողովուրդը իր վստահության քվեն տվել է նաեւ Բաբայանի ղեկավարած ուժին, եւ այդ ուժը, ըստ էության, պարտավոր է տարիների ընթացքում պատասխանատվություն կրել Արցախի քաղաքական եւ արտաքին քաղաքական ոլորտների գործունեության համար: Այնպես որ, դեռ վաղ է դրական կամ բացասական գնահատականներ տալու համար, որովհետեւ սովորաբար գնահատականները տրվում են կատարված աշխատանքի արդյունքում: Դա իշխանությունների որոշելիքն է, եւ միայն ժամանակը ցույց կտա` դրանք ճի՞շտ, թե՞ սխալ նշանակումներ էին:
– Ի՞նչ հարաբերություններ ունի ՀՅԴ-ն Սամվել Բաբայանի հետ: Այս շրջանում հանդիպե՞լ եք, զրուցե՞լ եք Արցախի ապագային վերաբերող հարցերի շուրջ:
– Ընդհանուր առմամբ, ՀՅԴ-ն, որպես կայացած կուսակցություն, այնպես չէ, որ հակված է նախապատվությունը տալ այս կամ այն ուժին: Մեզ համար էականը պետականաշինության առաջընթացն է: Մենք բաց եւ պատրաստ ենք տարբեր ուժերի հետ համագործակցելուն: Այս պահին որեւէ հարաբերություններ չկան ՀՅԴ-ի եւ Սամվել Բաբայանի միջեւ: Բայց մենք միշտ էլ փորձելու ենք աշխատել տարբեր ուժերի հետ, ովքեր նպատակ ունեն իսկապես արդար ճանապարհով երկիրն առաջ տանել: Արցախում մենք հակառակորդ չունենք: Ցավոք, կուսակցական համակարգը ձեւավորված չէ դեռ Արցախում: Պատեհապաշտությունը շատ է, կուսակցությունները ձեւավորվում են այս կամ այն ընտրություններին մասնակցելու կամ որոշակի անձնական խնդիրներ լուծելու համար:
– Որպես արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ինչպե՞ս եք գնահատում Ալիեւի վերջին ելույթները: Մասնավորապես, որ նա եւս հայտարարեց, որ քննարկվում է փուլային տարբերակը, եւ որ առաջին փուլով շրջանների հանձնումն է:
– Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարությունը, տվյալ պարագայում նախագահը, շարունակում է, հավատարիմ մնալով իր գործելաոճին, խոսել շանտաժի եւ ուժի լեզվով: Ալիեւն ունի երկու նպատակ` մի կողմից հոգեբանորեն ճնշել արցախահայությանը, մյուս կողմից` աշխարհին ներկայացնել, որ իրենք ուժի միջոցով են միայն պատրաստ լուծել արցախյան հիմնահարցը: Նպատակ ունեն նաեւ իրենց ժողովրդի մոտ կայանալ եւ ցույց տալ, որ իրենք պատրաստ են ուժով իրենց նպատակները կյանքի կոչել: Դա մեզ համար նորություն չէ, եւ, ըստ իս, չպետք է այդքան մեծ տեղ տալ նրանց հայտարարություններին: Մենք պետք է մտածենք երկրի հզորացման, ամրապնդման մասին, հատկապես՝ բանակաշինության ասպարեզում: Այս տեսանկյունից պետք է դիմակայենք հակառակորդին: Մեր մոտեցումը հետեւյալն է. արցախյան հիմնահարցը պետք է բխի արցախյան Սահմանադրությունից: Եվ աշխարհը, մասնավորապես՝ Ադրբեջանը, պետք Է համակերպվեն այն գաղափարի հետ, որ եղել է պատերազմ, որի արդյունքում ձեւավորվել է իրավիճակ: Պատերազմը սկսել է Ադրբեջանը, իսկ մենք ազատագրել ենք մեր պատմական հայրենիքի մի փոքր հատված, որտեղ այսօր ապրում են Ադրբեջանից բռնագաղթված մեր հայրենակիցները: Իսկ մենք պարտավոր ենք, որպես երկիր, հոգալ, որ այս տարածքները բարգավաճեն, զարգանան եւ դառնան այս երկրի անբաժանելի հատվածը:
– Ինչո՞վ է տարբերվելու այս Ազգային ժողովը նախորդից:
– Նախ ասեմ, որ այս ԱԺ-ում տեղ գտան անձինք, որոնց մի մասին հասարակությունը չի ճանաչում: Ավելին, այսօրվա Աժ-ում կան մարդիկ, ովքեր չունեն օրենսդիր մարմինը ներկայացնելու անհրաժեշտ ունակություններ: Դա, իհարկե, իմ անձնական տեսակետն է, չեմ ուզում կոշտ գնահատականներ տալ: Այստեղ էլ երեւի պետք է սպասել՝ հասկանալու համար, թե մարդիկ իրենց ինչպես կդրսեւորեն: Հույս չունեմ, իհարկե, որ մեծ գործեր են կատարվելու՝ դրական առումով: Համենայնդեպս, կյանքը ցույց կտա, թե ինչպիսի աշխատանքներ է կատարելու յոթերորդ գումարման Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովը:
Զրույցը` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆԻ