Արցախի մշակութային եւ կրոնական սրբավայրերը ոչնչացման անմիջական վտանգի տակ․ «Ճշմարտություն եւ արդարություն» կենտրոնի զեկույցը
«Ճշմարտություն եւ արդարություն» կենտրոնի զեկույցը՝ «Ադրբեջանի կողմից հայկական մշակութային եւ կրոնական վայրերի միտումնավոր եւ համակարգված ոչնչացումը 2024 թվականին» խորագրով:
Տարածաշրջանում հայկական ներկայության երկար պատմության շնորհիվ Լեռնային Ղարաբաղում հայկական հուշարձանների զգալի կենտրոնացում կա: Կան շուրջ 500 պատմական վայրեր, որտեղ գտնվում են 600012 հայկական հուշարձաններ: 10-ամսյա շրջափակումից հետո, որին հաջորդեց 2023 թվականի սեպտեմբերյան ռազմական հարձակումը, որը հանգեցրեց 120,000 էթնիկ հայերի բռնի տեղահանմանը, Ադրբեջանը շարունակեց հայկական եկեղեցիները ոչնչացնելու կամ դրանք մզկիթի վերածելու գործելակերպը։
Այս և հայկական այլ կրոնական վայրերին սպառնում է ոչնչացման կամ ջնջման անմիջական վտանգ։ Սույն զեկույցի նպատակն է ներկայացնել Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային և կրոնական վայրերի համակարգված և համատարած ոչնչացման և յուրացման մասին ընդհանուր պատկերացում, օրինակ, որը շարունակվել է 2024 թվականին: Վայրեր, որոնք բոլորն էլ հանդիսանում են մշակութային իրավունքները պաշտպանող միջազգային օրենքների և կոնվենցիաների ակնհայտ խախտում: Ադրբեջանի վանդալիզմի, ավերածությունների և կրոնափոխության գործողությունները Հարավային Կովկասում իրենց բնիկ հողերի հետ էթնիկ հայերի պատմական և մշակութային կապերը ջնջելու ավելի լայն, երկարամյա արշավի մի մասն են:
Պատմական տեսարժան վայրերի ոչնչացումից բացի, Ադրբեջանի գործողությունները հարձակում է հավատքի վրա: Հայկական եկեղեցիներն ու վանքերը վաղուց եղել են պաշտամունքի, համայնքի և հոգևոր ապաստանի վայրեր։ Այս սուրբ վայրերի դիտավորյալ պղծումը, ոչնչացումը և բռնի վերաբաշխումը ոչ միայն մշակութային իրավունքների խախտում են, այլ նաև հարձակում կրոնական ազատության վրա՝ զրկելով տեղահանված հայերին իրենց նախնիների հայրենիքում իրենց հավատքը գործադրելու հնարավորությունից:
Փաստագրված միջադեպերի և իրավական դաշտի վերլուծության միջոցով այս զեկույցը նպատակ ունի ընդգծելու հակամարտությունից հետո շարունակվող մշակութային ջնջումը և մշակութային և կրոնական ժառանգությունը պաշտպանելու գլոբալ ջանքերի հրատապ անհրաժեշտությունը:
Թարգմանությունը՝ «Ապառաժ»-ի