Անպատիվ դատավարություն. Լեռնային Ղարաբաղի հայ ղեկավարները մեղադրյալներից վերածվել են պատшնդների. Тhe Insider
Լեռնային Ղարաբաղի հայկական վարչակազմի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի մասնակցությամբ սրտաճմլիկ կադրերը, որում նա հացադուլի պատճառով ծայրահեղ հյուծված տեսք ունի, շոկ են առաջացրել Հայաստանում։ Լեռնային Ղարաբաղի ռազմաքաղաքական ղեկավարության տասնհինգ այլ ներկայացուցիչների հետ նախկին օլիգարխն ու բարերարն այժմ դատարանի առջև է կանգնած Բաքվում։ Ղարաբաղի հայ ղեկավարների դեմ բռնաճնշումները միաժամանակ ապակայունացնում են իրավիճակը Հայաստանի ներսում և բորբոքում հակահայկական տրամադրությունները Ադրբեջանի ներսում, նշել է շվեդ մարդաբան և ղարաբաղյան հակամարտության մասնագետ Ռասմուս Կանբաքը՝ Тhe Insider կայքում «Անպատիվ դատավարություն. Լեռնային Ղարաբաղի հայ ղեկավարները մեղադրյալներից վերածվել են պատանդների» վերտառությամբ հոդվածում, որն անդրադառնում է Բաքվում պահվող հայերի դեմ շինծու դատավարությանը:
Ըստ հեղինակի՝ Բաքվում ընթացող դատավարությունը՝ առանց անկախ իրավական ներկայացուցչության, ընդգծում է Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարների առջև ծառացած իրավիճակի լրջությունը:
«Ադրբեջանը Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքական ղեկավարության անդամներին մեղադրում է վերջին երեք տասնամյակում ռազմական հանցագործությունների և ահաբեկչությանն աջակցելու համար։ Դատավարությունը քննադատվել է եվրոպական կառույցների և իրավապաշտպան խմբերի կողմից: Դրանք նախազգուշացրել են մարդու իրավունքների հնարավոր խախտումների և կալանավայրում մեղադրյալներին խոշտանգումների ենթարկելու վտանգի մասին:
Բավական պատճառներ կան այս դատավարությունը քաղաքական գործընթաց որակելու համար, սակայն Ադրբեջանը պնդում է, որ ամեն ինչ օրինական է ընթանում։ Փաստացի, Բաքուն ավելի հեռուն է գնում՝ մեղադրելով Երևանին, որ աջակցելով մեղադրյալներին, ՀՀ-ն ընդունում է իր մեղքը Լեռնային Ղարաբաղում «անջատողականությանը» աջակցելու համար»,-նշել է հեղինակը:
Նրա խոսքով՝ չնայած Ադրբեջանը պնդում է, որ դատավարության նպատակն արդարությունն է, սակայն այն ծառայում է նաև քաղաքական նպատակի. Ադրբեջանը պետք է ինչ-որ մեկի վրա բարդի հակամարտության մեղքը:
«2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմից հետո Ադրբեջանը գիտակցել է ռազմագերիների արժեքը՝ որպես սակարկության առարկա։ 2021 թվականի տեսանյութերից մեկում Իլհամ Ալիևը, խոսելով իր թուրք գործընկեր Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ, կատակում է, որ ռազմագերիները դարձել են բանակցությունների հիանալի լծակ…»,- գրել է Կանբաքը՝ նկատելով, որ հայ ռազմագերիներն Ադրբեջանի համար Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու գործիք են:
Ըստ հեղինակի՝ հիմքեր կան ենթադրելու, որ Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքական ղեկավարության դատավարությունը կիրականացվի նույն խախտումներով, ինչ մյուս քաղբանտարկյալների նկատմամբ, և նույնիսկ ավելի վատ։
«Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված ամեն ինչ Բաքվի վարչակարգի համար մնում է չափազանց զգայուն հարց։ Այն քչերը, ովքեր քննադատում էին իշխանությունների կողմից հակամարտության ուժային «լուծումը», այսօր բանտում են: Նրանք Լեռնային Ղարաբաղի հայերի հետ շփումների պատճառով մեղադրվում են լրտեսության համար, ինչն ակնհայտ հակասություն է՝ հաշվի առնելով, որ ռեժիմը պնդում է, որ աջակցում է հայերի հետ հանդիպումներին որպես խաղաղության գործընթացի մաս:
Միջազգային իրավունքի խախտումների վերաբերյալ քրեական հետապնդումը բարդ գործընթաց է, այս պարագայում անարդար դատավարության վտանգը մեծանում է առանց միջազգային վերահսկողության: Օրինակ՝ նախկին Հարավսլավիայի պատերազմի ժամանակ ռազմական հանցագործներին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար ստեղծվել էր միջազգային տրիբունալ, որը գործել է 1993-2017 թվականներին։
Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարների դատավարության դեպքում լուրջ խնդիր է այն փաստը, որ նրանց օրինական ներկայացուցիչների մուտքը Ադրբեջան արգելված է: Փոխարենը նրանց շահերը ներկայացնում են Ադրբեջանի կողմից նշանակված փաստաբանները, որոնց չի կարելի պետությունից անկախ համարել։ Այսինքն՝ ամբաստանյալները դատարան են բերվում առանց փաստաբանների, որոնք իսկապես կպաշտպանեին նրանց շահերը»,- գրել է Կանբաքը:
Հեղինակը նշում է, որ բատարկյալների հաղորդակցության միակ ուղին Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն (ԿԽՄԿ) էր։ Այս մարդասիրական կազմակերպությունը, որպես անկախ մարմնի հատուկ մանդատ ունենալով, վճռորոշ դեր ուներ բանտարկյալների և նրանց ընտանիքների միջև կապ հաստատելու գործում: Սակայն այժմ Ադրբեջանը չեղարկել է ԿԽՄԿ-ի հավատարմագրումը երկրում։ Վտարվել են նաև ՄԱԿ-ի մի քանի գործակալություններ։ Փոխարենն Ադրբեջանը մտադիր է ԿԽՄԿ-ի որոշ գործառույթներ փոխանցել իր Կարմիր մահիկի ընկերությանը, որը, ըստ OCCRP-ի հետաքննության, կապված է Ալիևի ռեժիմի հետ:
Ըստ հոդվածագրի՝ «դատավարությանը նպատակններից է նաև ՀՀ ղեկավարության վրա ճնշում գործադրելը և ադրբեջանական հասարակությանը թշնամու՝ Հայաստանի դեմ համախմբել»։