ՄԱԿ-ում ձեռք բերած փորձն օգտագործելու եմ Արցախի զարգացման ծրագրերի ուղղությամբ

Վերջերս ԱՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի առաջին տեղակալ է նշանակվել Դավիթ Հակոբյանը: Ի՞նչ մտահղացումներ ու ծրագրեր ունի Արցախի հետ կապված: ՄԱԿ-ում հումանիտար ու զարգացման ծրագրերով աշխատած մասնագետն ինչո՞վ կարող է օգնել Արցախին: Այս և այլ հարցերի շուրջ «Ապառաժ»-ը զրույց է ունեցել ապրիլի մեկից ԱՀ նախագահի աշխատակազմում աշխատանքի անցած Դավիթ Հակոբյանի հետ:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք գալ Արցախ: Բավականին հարուստ կենսագրություն ունեք, ինչո՞վ կարող է Ձեր փորձը օգնել Արցախին:

-Մեծացել եմ Հայաստանում, ծնունդով Ղափանից եմ: Մոտ 10 տարի լազերային ֆիզիկայով եմ զբաղվել, գիտությունների թեկնածու եմ: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո հասկացա, որ ֆիզիկայի բնագավառում հետաքրքրիր հեռանկարներ չեմ ունենա: Ամերիկյան համալսարանում սովորեցի Միջազգային բիզնեսի կառավարում  ու ՄԱԿ-ում կարիերա սկսեցի: Ֆիզիկան ինձ օգնում է հստակ խնդիրը ձևակերպել և տրամաբանական լուծումներ գտնել:

Վերջին 20 տարիների ընթացքում ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրերով աշխատել եմ մոտ 15 երկրներում: Եղել եմ խորհրդական, ծրագրերի ղեկավար, ներկայացուցչի տեղեկալ, Սիրիայում ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրերի մշտական ներկայացուցիչ, հետո Սոմալիում ծրագրերի գծով գլխավոր տնօրենն էի: Պատերազմից տուժած բազմաթիվ երկրներում համակարգել եմ զարգացման ծրագրեր, հումանիտար օգնություն, ապրել եմ ամենատարբեր պայմաններում, լայնածավալ պատերազմական գոտիներում:

ՄԱԿ-ում կարիերաս ավարտել, անցնում էի թոշակի: Դրա համար Հայաստանում կամ Արցախում ուզում էի ինչ-որ բանով օգտակար լինել: Այդ ժամանակ Արցախի նախագահի աշխատակազմից կապվեցին ինձ հետ ու առաջարկեցին միանալ իրենց: Առաջարկեցին օգնել առաջին հերթին հումանիտար և զարգացման ծրագրերի կոորդինացիայի հարցով: Անհրաժեշտ է ճիշտ ծրագրեր մշակել, միջոցներ հայթայթել ու նաև իրականացնել դրանք: Իմ փորձն օգտագործելու եմ Արցախի զարգացման ծրագրերի ուղղությամբ:

Միջազգային կազմակերպությունները, ցավոք, այդքան էլ ակտիվ չեն, հիմնականում սփյուռքի կազմակերպությունների հետ ենք համագործակցում, բայց նաև պիտի փորձենք ներգրավել այլ կազմակերպությունների:

-Արդյո՞ք մինչ այս Արցախի հետ առնչվող ինչ-որ աշխատանքներ արել եք:

-Արցախի հետ կապված հետաքրքիր կապեր ունեմ: 1988-89թթ. աշխարհագրական ընկերության հետ պատմական հուշարձանների հաշվառում էինք անցկացնում: Այդ տարիներին ամռան ամիսներին այստեղ էի: Այն ժամանակ Խորհրդային միության գոյության վերջին տարիներն էին, համարյա բոլոր գյուղերն այցելել եմ, շատերի հետ շփվել: Այուհետև 1993-94թթ. եմ Արցախ այցելել մի շարք արևմտյան թղթակիցների հետ: Դրանից հետո ՀՀ-ից ու Արցախից դուրս էի ապրում և հիմա կարելի է ասել, որ վերադառնում եմ տուն:

-Ինչպես եք գնահատում հետպատերազմյան իրավիճակն Արցախում, հասցրել եք արդո՞ք ծանոթանալ իրադրությանը:

-Ինչ-որ չափով հասցրել եմ ծանոթանալ: Պատերազմի օրերին ՀՀ-ում էի: Մի շարք ընտանիքների ենք այցելել, դրամական աջակցութուն ցուցաբերել: Նրանց խնդիրներն անձամբ եմ տեսել, խոսել նրանց հետը: Դա այստեղ գալու դրդապատճառներից մեկն է:

Ինչքանով կարողանամ, օգտակար կլինեմ: Կյանքի այն փուլում  եմ, որ կարիերա չեմ ուզում անել, հիմա անում եմ այն, ինչ ուզում եմ: Այսինքն ուզում եմ օգնել դժվարության մեջ գտնվող մարդկանց:

-Արդյո՞ք զուգահեռներ եք անցկացրել Սիրիայի ու Արցախի միջև: Ինչո՞վ են նմանվում կամ տարբեր այս երկու երկրները:

-Սիրիայում պատերազմի ավերածությունների ծավալն այստեղի հետ անհամեմատելի է: 3-4 մլն բնակչություն ունեցող Հալեպ քաղաքի կեսը փլատակներ են: Բազմահարկ շենքերը կիսաքանդ են ու մարդիկ ձեռքով են 10-րդ հարկ ջուր տանում, հոսանք չունեն: Ու այս խնդիրները տարիներով չեն լուծվում: Սակայն մի կարևոր հանգամանք կա. հումանիտար օգնությունը ստեղծում է կախվածության սինդրոմ: Նույնը Սիրիայում է, որի հումանիտար օգնության ծավալը տարեկան 2.5 մլրդ դոլար է: Այստեղ իհարկե, ծավալները շատ փոքր են: Ուստի, մենք պետք է մտածված բալանսավորենք հումանիտար օգնությունը, այնուհետև արագ վերականգնենք, աշխատատեղեր ստեղծենք, տնտեսությունն արագ վերակառուցենք: Եթե կենտրոնան միայն հումանիտար օգնության վրա 1-2 տարի հետո մարդիկ կդադարեն աշխատել: Դա հումանիտար բոլոր ճգնաժամերի ժամանակ լինում է: Իմ հիմնական նպատակը զարգացման ծրագրերն են, իսկ հումանիտար առումով կանենք այնքան, ինչքան պետք է:

Այս ծրագրերը մի շարք կազմակերպությունների հետ քննարկել եմ: Հիմա կարիքների գնահատման կարևոր աշխատանք է արվում:

-Նշեցիք, որ Արցախում հուշարձանների հաշվառում եք արել: Հիմա ականատես ենք լինում, որ Ադրբեջանի կողմից բռնագրավված տարածքներում ոչնչացվում են հայկական մշակութային հուշարձանները: Ինչպե՞ս կարելի է դրանք պաշտպանել:

— Դա իմ անմիջական պարտականությունների մեջ չի մտնում, բայց ամեն ինչ պետք է անել մեր հուշարձանները փաստաթղթավորելու, պահպանելու համար: Այս առումով որոշ աշխատանք արվում է: Պետք է ավելի արագ փաստագրել հոշարձանները, դիմել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին, տեղեկացնել, որ դրանք մեր մշակույթի մաս են կազմում և խնդրել տեր կանգնել այդ հուշարձաններին:

-Մեր հասարակությունը հիմա գտնվում է ընկճված, հոգեբանական ծանր վիճակում, չի վստահում իշխանություններին, ի՞նչ կարելի է անել այդ վստահությունը վերականգնելու համար:

-Սա բազմաշերտ խնդիր է: Բնակչության մինչև 10 տոկոսը հոգեբանական խնդիրներ ունի: Եթե նրանց չօգնենք, կարող է ավելի խորանալ ու ավելի լուրջ պրոբլեմների հանգեցնել: Դա հոգեբանների, հոգեբուժների, բայց նաև մեդիայի, կառավարման օղակի խնդիր է, որ մարդկանց հույս տրվի, ուղղություն տրվի: Իհարկե, այնքան էլ հեշտ չէ այստեղ ապրելը, բայց Սիրիայում բնակչության 1/3-ը սարսափելի վիճակում է, 10 տարի պատերազմի մեջ են ու վիճակն անհամեմատ ավելի դժվար է: Ես հավատում եմ, որ հետո լավ կլինի ու փորձում եմ մասնակցել այդ լավը կառուցելուն:

Իշխանությունն էլ մարդկանց կողմից ընտրված է: Միշտ չէ, որ իշխանությունը կատարյալ է, մանավանդ դժվար պայմաներում փորձության է ենթարկվում թե իշխանությոնը, թե բնակչությունը: Հիմա պիտի փորձենք միասին ճանապարհ անցնենք:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք այստեղ աշխատելուց, հավատո՞ւմ եք, որ հնարավոր է վերականգնվել այսպիսի պարտությունից հետո:

-Հայկական աշխարհը մի համազգային ցանց է, որին բոլորս մաս ենք կազմում ու դրա համար էլ պիտի  իրար օգնենք: Ես հավատում եմ, որ հայ ժողովուրդը կարևոր առաքելություն ունի ու դա միայն գոյատևելը չէ: Ես մոտ 100 երկրներում եմ եղել ու դրանց կեսում հայկական համայնքների հետ եմ հանդիպել: Բոլոր երկրներում հայերը կարևոր հետք են թողել: Ամեն տեղ հայերը հարգված, լավ մասնագետներ են: Հիմա դժվար վիճակում ենք հայտնվել, բայց դարերով եկող կարողությունները մեր հետ են: Ավելի մեծ դժվարություններ են եղել մեր պատմության մեջ, բայց դա հաղթահարել ենք և շարունակել զարգանալ: Պատերազմ է եղել, որտեղ մենք պարտվել ենք: Բայց Գերմանիայի, Ճապոնիայի նման երկիրներն էլ են պարտվել, հետո վերագտել իրենց ու հզոր երկրներ դարձել: