«Ա­րա­յիկ Հա­րու­թ­յուն­յա­նը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում ԿԳՄՍ նա­խա­րար լի­նե­լու հայության պատկերացումներին»

ՈՒ­սա­նող­նե­րը շա­րու­նա­կում են պա­հան­ջել ԿԳՄՍ նա­խա­րար Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նը։ Դաշ­նակ­ցու­թյու­նը հայ­տա­րա­րում է, թե գոր­ծըն­թա­ցը ա­պա­քա­ղա­քա­կան է, ո­րին մաս­նակ­ցում են ոչ միայն ի­րենց ե­րի­տա­սարդ կու­սակ­ցա­կան­նե­րը։ Իսկ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը նա­խօ­րեին վս­տա­հեց­րեց, որ Հա­յաս­տա­նի կր­թա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը ոչ թե ԿԳՄՍ նա­խա­րարն է ի­րա­կա­նաց­նում, այլ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը։ Ա­սել է՝ ե­թե խն­դիր ու­նեք, դի­մեք կա­ռա­վա­րու­թյա­նը։ Վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի շուրջ զրու­ցում ենք ՀՅԴ ան­դամ ԱՐ­ԹՈՒՐ Ե­ՂԻԱ­ԶԱ­ՐՅԱ­ՆԻ հետ։

-Ե­թե Փա­շի­նյանն ի­րեն է հա­մա­րում այդ քա­ղա­քա­կա­նու­թյան պա­տաս­խա­նա­տուն, ին­չու՞ եք Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նը պա­հան­ջում։
-Ա­յո, կր­թու­թյան պա­տաս­խա­նա­տուն կա­ռա­վա­րու­թյունն է, բայց մենք կա­ռա­վա­րու­թյան գոր­ծու­նեու­թյան ծրագ­րում չենք տես­նում այն մո­տե­ցու­մը, որն այ­սօր փոր­ձում են կյան­քի կո­չել։ Ազ­գա­յին ար­ժեք­նե­րի, մեր ինք­նու­թյան հետ կապ­ված այն­տեղ խն­դիր­ներ չկան։ Ա­մեն գե­րա­տես­չու­թյան ղե­կա­վար ու­նի նաև ո­լոր­տը կա­ռա­վա­րե­լու իր անձ­նա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը։ Բնա­կա­նա­բար չպետք է հենց սկզ­բում կա­ռա­վա­րու­թյու­նից հրա­ժա­րա­կան պա­հան­ջել՝ չհաս­կա­նա­լով, թե այդ մո­տե­ցու­մը որ­տե­ղից է գա­լիս և ով է դրա պա­տաս­խա­նա­տուն։ Ըն­թաց­քը ցույց կտա, թե ինչ­պես կըն­թա­նան գոր­ծըն­թաց­նե­րը։ Այս պա­հին այդ սու­պեր նա­խա­րա­րու­թյան պա­տաս­խա­նա­տուն Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյանն է, ա­վե­լին, միայն այս հար­ցով չի պայ­մա­նա­վոր­ված նրա մարդ­կա­յին տե­սա­կի խն­դի­րը։ Մենք հի­շում ենք, թե դպ­րո­ցում ինչ­պի­սի վե­րա­բեր­մունք ցու­ցա­բե­րեց հոգևո­րա­կա­նի հան­դեպ, ու­սուց­չին ինչ­պես ծաղ­րեց… հա­յի, ազ­գա­յի­նի հան­դեպ հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ դեմ­քի քմ­ծի­ծա­ղը ևս շատ բան է ա­սում նրա մա­սին։ Հա­րու­թյու­նյանն իր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով և վե­րա­բեր­մուն­քով հան­գեց­րել է այ­սօր­վա վի­ճա­կին։ Ան­շուշտ, համ­բե­րու­թյան բա­ժա­կը լց­վեց, երբ Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կի մետ­րո­յի հա­րա­կից տա­րած­քում ան­հաս­կա­նա­լի «մի­ջո­ցա­ռում» ի­րա­կա­նաց­վեց և «Հա­յոց լեզ­վի» ու «Հա­յոց պատ­մու­թյան» հան­դեպ նման դիր­քո­րո­շում որ­դեգր­վեց։ Ո­րոշ դեպ­քե­րում շա­հարկ­վում է, թե այս ա­ռար­կա­նե­րը բու­հե­րից հա­նում են, բայց չի հան­վում, այլ դրանց դա­սա­վան­դումն է ոչ պար­տա­դիր դառ­նում, այ­սինքն ընտ­րու­թյամբ է լի­նե­լու։ Այ­սու­հան­դերձ, սա ևս սխալ մո­տե­ցում է, ո­րով­հետև «Հա­յոց լե­զու» և «Հա­յոց պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­նե­րի ա­ռա­ջին պաշտ­պա­նը պի­տի լի­նի պե­տու­թյու­նը։ Հայ ազ­գը մո­լո­րա­կի վրա այլ տեղ չու­նի, որ­տեղ կա­րող է իր ազ­գա­յին ինք­նու­թյան տե­րը լի­նել։ Այս գլո­բա­լի­զա­ցիա­յի շր­ջա­նում ոչ միայն դր­սում է արևմտա­հա­յե­րե­նը վտանգ­ված, այլև ներ­սում՝ հա­յոց լե­զուն։ Տե­ղե­կատ­վա­կան բազ­մա­թիվ հար­թակ­նե­րից ենք օգտ­վում, ո­րոնք հա­յա­լե­զու չեն և կա­մաց-կա­մաց վարժ­վում ենք օ­տա­րա­լե­զու տեր­մին­նե­րին, հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րին։ Սա ար­դեն խն­դիր է։ Լե­զուն նաև լեզ­վամ­տա­ծո­ղու­թյուն է։ Եվ աշ­խար­հի, և Հա­յաս­տա­նի հա­յը պի­տի զգա, որ պե­տու­թյունն ինք­նու­թյան պահ­պան­ման գոր­ծում իր թի­կուն­քին կանգ­նած է։ Պետք է բու­հե­րում ոչ թե կա­մա­վո­րու­թյան սկզ­բուն­քով այս ա­ռար­կա­նե­րը դա­սա­վանդ­վեն, այլ պար­տա­դիր։ Ի­հար­կե, ու­սուց­ման ո­րա­կի, ծրագ­րե­րի խն­դիր­ներ շատ կան, բայց երբ գլու­խը ցա­վում է, գլու­խը չեն կտ­րում, գլ­խա­ցավն են բու­ժում։ Պի­տի վե­րա­նայ­վեն ծրագ­րե­րը, ծա­ռա­յեն ի­րա­կան նպա­տա­կին։ Պետք չէ, որ մեր բու­հե­րը պատ­րաս­տեն ֆի­զի­կոս­ներ, պի­տի պատ­րաս­տեն հայ ֆի­զի­կոս­ներ, Հա­յաս­տա­նը սի­րող մաս­նա­գետ­ներ, ո­րոնք ի­րենց գի­տե­լիք­ներն ի նպաստ պե­տու­թյան կօգ­տա­գոր­ծեն։ Պետք չէ ու­նե­նալ հեր­թա­կան մի­ջազ­գա­յին, հար­վար­դյան տի­պի բուհ, որ­տեղ ով ու­զում, գա­լիս սո­վո­րում, հե­տո հե­ռա­նում է, իսկ այդ պե­տու­թյան ներդ­րու­մը ոչն­չի չի ծա­ռա­յում։ 1918-ին, երբ պե­տա­կա­նու­թյուն էինք ստեղ­ծում, աշ­խար­հի տար­բեր բու­հե­րում սո­վո­րած մարդ­կանց մի փունջ այն ժա­մա­նակ­վա իշ­խա­նու­թյան ա­ջակ­ցու­թյամբ վե­րա­դար­ձավ հայ­րե­նիք և նպաս­տեց Հա­յաս­տա­նի զար­գաց­մա­նը։ Մեր բու­հե­րը հենց այս խն­դի­րը պի­տի ի­րա­գոր­ծեն, բայց ոչ թե դր­սի բու­հե­րից մարդ­կանց բե­րեն, այլ տե­ղում այդ մաս­նա­գետ­նե­րին պատ­րաս­տեն։ Դրա հա­մար պար­տա­դիր է, որ բու­հե­րի բո­լոր ֆա­կուլ­տետ­նե­րում դա­սա­վանդ­վեն «Հա­յոց լե­զու» և «Հա­յոց պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­նե­րը։ Չեմ կար­ծում, որ որևէ բժշ­կի, մա­թե­մա­տի­կո­սի կամ երկ­րա­բա­նի ա­նո­րակ աշ­խա­տան­քին նպաս­տե­լու է իր ուս­ման ըն­թաց­քում ան­ցած «Հա­յոց լե­զուն» կամ «Հա­յոց պատ­մու­թյու­նը»։ Այս ա­ռար­կա­նե­րը բա­ցի կր­թու­թյան ո­րա­կը բարձ­րաց­նե­լուց, չեն կա­րող այլ բա­նով խան­գա­րել։ Ե­թե այ­սօր ա­սենք, թե բու­հե­րում այն­քան լավ են ծրագ­րե­րը, էլ ոչ մի խն­դիր չկա ու միայն այս ա­ռար­կա­նե­րի պար­տադ­րանքն է, որ չի թող­նում ու­սա­նող­նե­րը բարձր մաս­նա­գի­տա­ցում ստա­նան, սխալ­ված կլի­նենք։
-Այս ո­րոշ­մա­նը կողմ ան­ձինք, կա­ռա­վա­րու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը պն­դում են, թե սրա­նով բու­հե­րի ինք­նա­վա­րու­թյու­նը մե­ծա­նում է, ի­րենք են ո­րո­շե­լու ի­րենց բու­հին այդ ա­ռար­կա­նե­րը պետք են, թե ոչ։ Դուք մտա­հո­գու­թյու՞ն ու­նեք, որ սու­բյեկ­տիվ մո­տե­ցու­մը կա­րող է այս հար­ցում ի չարս օգ­տա­գործ­վել։
-Պե­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան խն­դիր կա։ Բու­հը թող ընտ­րի, թե տվյալ մաս­նա­գի­տու­թյան հետ կապ­ված ինչ ծրագ­րով հա­յե­րե­նը կամ «Հա­յոց պատ­մու­թյու­նը» պետք է ու­սու­ցա­նել, բայց որ դրանք պար­տա­դիր պի­տի լի­նեն, ա­ներկ­բա է։ Պե­տու­թյունն այդ ա­զա­տու­թյու­նը պի­տի տա, թե ինչ­պես ու ինչ ծրագ­րով պի­տի բուհն այդ ա­ռար­կա­նե­րը մա­տու­ցի։ Սա բու­հի ան­կա­խու­թյան, ա­զա­տու­թյան հետ կապ չու­նի։ Ե­թե, օ­րի­նակ, բու­հը ո­րո­շի այն­պի­սի մաս­նա­գետ­ներ պատ­րաս­տել, ո­րոնք երկ­րին ընդ­հան­րա­պես պետք չեն, բա այս հար­ցում պե­տու­թյան դե­րը ո՞րն է։ Չէ՞ որ պե­տու­թյան կր­թա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պի­տի ուղ­ղոր­դող լի­նի, նա ճա­շակ պի­տի պար­տադ­րի։ Ընտ­րու­թյան ձևը թող մնա բու­հե­րին։ Ե­թե ֆի­զի­կա­յի ֆա­կուլ­տե­տի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը ո­րո­շում են այդ մաս­նա­գի­տու­թյունն ընդ­հան­րա­պես հա­նել և ստեղ­ծել, ա­սենք, օվ­կիա­նո­սի ստորջ­րյա ինչ-որ մաս­նա­գի­տու­թյուն, պե­տու­թյու­նը չպի­տի՞ մի­ջամ­տի ու ա­սի՝ այ ըն­կեր, դա մեզ պե՞տք է, մենք նույ­նիսկ օվ­կիա­նոս չու­նենք։ Պատ­վերն ի­ջեց­նում է պե­տու­թյու­նը։ Սահ­մա­նադ­րու­թյամբ էլ է ամ­րագր­ված, որ մեր երկ­րի պե­տա­կան լե­զուն հա­յե­րենն է, մենք չենք ա­սում բու­հում այդ ա­ռար­կան անց­նել այն­պես, ինչ­պես դպ­րո­ցում, պետք է բու­հա­կան մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րին անհ­րա­ժեշտ հա­յե­րեն լի­նի։ Չպետք է բա­նա­սի­րա­կա­նի և ռա­դիո­ֆի­զի­կա­յի ֆա­կուլ­տետ­նե­րում սո­վո­րող­նե­րը նույն հա­յե­րե­նը կամ «Հա­յոց պատ­մու­թյու­նը» անց­նեն։
-Այս ա­մե­նին զու­գա­հեռ «Հայ ե­կե­ղե­ցու» պատ­մու­թյունն են ցան­կա­նում դպ­րո­ցից հա­նել՝ պատ­ճա­ռա­բա­նե­լով, թե այն կա­րող ենք հա­յոց պատ­մու­թյան հետ միա­սին անց­նել։ Ձեզ հա­մար ըն­դու­նե­լի՞ է այս փո­փո­խու­թյու­նը։
-Իմ անձ­նա­կան դիր­քո­րո­շումն այս հար­ցում շատ կտ­րուկ չէ։ Ե­թե նման ո­րո­շում են կա­յաց­րել, ու­րեմն պի­տի «Հա­յոց պատ­մու­թյան» դա­սա­ժա­մերն ա­վե­լաց­նել։ Ընդ­հան­րա­պես պի­տի հաս­կա­նալ, թե ին­չի հա­մար է այդ ա­ռար­կան։ Ին­չու՞ ժա­մա­նա­կին ներ­դր­վեց այդ­պի­սի ա­ռար­կա։ Հա­յաս­տա­նում սկ­սե­ցին բազ­մա­թիվ ա­ղանդ­ներ տա­րած­վել, ակ­տիվ գոր­ծել։ Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նում, որ ա­թեիս­տա­կան տե­րու­թյուն էր, հա­վա­տի, կրո­նի ճա­նա­չո­ղու­թյան հար­ցում նվազ գի­տե­լիք­ներ կա­յին, որն էլ նպաս­տեց, որ ԽՍՀՄ-ի փլու­զու­մից հե­տո ա­մեն մի ա­ղանդ մա­նի­պու­լա­ցիա­նե­րով երկ­րում հաս­տատ­վեր։ Հոգևոր անվ­տան­գու­թյան խն­դիր էր դր­ված։ Շատ ա­ղանդ­ներ մեր ինք­նու­թյանը, տե­սա­կին վտանգ­ներ են ներ­կա­յաց­նում, ո­րից ել­նե­լով էլ դպ­րոց­նե­րում «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան պար­տա­դիր դար­ձավ, որ­պես­զի ե­րե­խան­նե­րը կրո­նա­կան ճիշտ գի­տե­լիք­ներ ստա­նան ու ի­րենք ի­րենց պաշտ­պա­նեն։ Շա­հարկ­վում է այն հար­ցը, թե ՀՀ Սահ­մա­նադ­րու­թյամբ նա­խա­տես­ված է կրո­նի, խղ­ճի ա­զա­տու­թյուն։ Ա­յո, դրան հա­մա­ձայն ենք, բայց գե­րա­կա դիրք պի­տի ու­նե­նա հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցին։ Մենք, որ­պես պե­տու­թյուն, չենք ար­գե­լե­լու այլ հա­վա­տի խմ­բակ­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյու­նը, բայց պե­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պի­տի միտ­ված լի­նի ազ­գա­յի­նի, ինք­նու­թյան պահ­պան­մա­նը։ Հա­վա­սար հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ տուր բո­լո­րին, բայց քո ազ­գա­յի­նը պա­հե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պար­տա­դիր պի­տի լի­նի։ Պե­տու­թյան հոգևոր հա­յե­ցա­կար­գից պի­տի այդ անվ­տան­գու­թյու­նը բխի։ Սրա­նից ել­նե­լով էլ այդ ա­ռար­կան պետք է լի­նի դպո­ցում։
Չգի­տես՝ ին­չու, այս խն­դիր­նե­րը քն­նար­կե­լու ժա­մա­նակ ազ­գա­յի­նը հա­կադ­րում են հա­մա­մարդ­կա­յին ար­ժեք­նե­րին։ Սա ար­հես­տա­կան օ­րա­կարգ է։ Հա­մա­մարդ­կա­յի­նի ճա­նա­պար­հը ազ­գա­յի­նի մի­ջով է անց­նում։ Չկա հա­մաշ­խար­հա­յին մի մե­ծու­թյուն, ո­րը ազ­գա­յին պատ­կա­նե­լու­թյուն չու­նի և ստեղ­ծա­գոր­ծած չլի­նի որ­պես այդ ազ­գի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ։ Հի­մա փոր­ձում են ներ­կա­յաց­նել, թե իբր ազ­գա­յի­նը հե­տամ­նա­ցու­թյուն է, սա­կայն մարդ­կու­թյու­նը եր­բեք միա­տե­սակ չի լի­նում, այդ գա­ղա­փար կրող­նե­րը հաս­տատ սխալ­վում են։ Նույ­նիսկ նույն էթ­նո­սի մեջ տար­բե­րու­թյուն­ներ կան։ Այ­սօր հնա­րա­վոր չէ ու­նե­նալ մեկ տե­սա­կի մարդ­կու­թյուն, բայց կա­րող է այն­պես լի­նել, որ հայ տե­սա­կը չլի­նի, ո­րը պատ­մու­թյա­նը հայտ­նի է որ­պես իր ստեղ­ծա­րա­րու­թյամբ, հա­մաշ­խար­հա­յին քա­ղա­քակր­թու­թյա­նը բազ­մա­թիվ տար­րեր տված էթ­նոս։ Պի­տի գնալ դե­պի հա­մա­մարդ­կա­յի­նը, բայց ազ­գա­յին վեհ գա­ղա­փար­նե­րով։ Օ­րի­նակ, ճա­պո­նա­ցի­նե­րը բա­վա­կան ա­վան­դա­պահ են, բայց միևնույն ժա­մա­նակ աշ­խար­հի ա­ռա­ջա­տար էթ­նոս­նե­րից են։
-Ինչ­պե՞ս եք բա­ցատ­րում այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյան այն մի­տու­մը, որ կր­թա­կան հա­մա­կար­գի բազ­մա­թիվ խն­դիր­նե­րը մի կողմ թո­ղած, կենտ­րո­նա­ցել են հենց հա­յա­գի­տա­կան ա­ռար­կա­նե­րի սր­բագր­ման աշ­խա­տանք­նե­րի վրա։
-Իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո կա­ռա­վար­ման ղե­կին հայ­տն­ված մար­դիկ պատ­րաստ չէին ստանձ­նե­լու գա­ղա­փա­րա­կան լուրջ դեր։ Այ­սօր չու­նենք պե­տա­կան հա­յե­ցա­կարգ, թե ինչ եր­կիր ենք ու­զում ու­նե­նալ, դե­պի ուր ենք գնում։ Հրա­պա­րա­կա­յին ե­լույթ­ներ են, ո­րոնք հա­ճախ ան­գամ ի­րար հա­կա­սում են։ Մինչև այս ա­մե­նը չբյու­րե­ղա­նա, շատ դժ­վար է ա­սել, թե ուր ենք գնում։ Տագ­նապ­նե­րը շատ են։ Հա­սա­րա­կու­թյա­նը գա­ղա­փար­նե­րի շուրջ հա­մախմ­բե­լու փո­խա­րեն այ­սօր սև ու սպի­տա­կի բա­ժա­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն է ի­րա­կա­նաց­վում։ Սա մտա­հո­գու­թյան լուրջ ա­ռիթ է։ Վե­րա­դառ­նա­լով հար­ցին, երկ­րոր­դա­կանն ու ա­ռաջ­նա­յի­նը չեն տար­բե­րում։ Մեզ հա­մար ոչ ա­ռաջ­նա­յին նա­խագ­ծեր են շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ հայ­տն­վում, այն դեպ­քում, որ շատ ա­վե­լի մտա­հո­գիչ հար­ցեր ստ­վե­րում են մնում։ Մարդ­կանց մի մա­սը կար­ծում է, որ դրանք դր­սից պար­տադր­ված օ­րա­կար­գեր են, մյուս­ներն էլ պն­դում են, թե դա այս իշ­խա­նու­թյան ան­կա­րո­ղու­թյու­նից է։ Մնում է իշ­խա­նու­թյու­նը հս­տա­կեց­նի իր քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը։
-Քա­նի որ ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րի հրա­ժա­րա­կա­նի ա­ռա­ջա­մար­տի­կը ՀՅԴ-ն է, իշ­խա­նու­թյու­նը հի­շեց­նում է Ձեր կու­սա­կից ըն­կեր­նե­րի այս ո­լոր­տի կա­ռա­վար­ման տա­րի­նե­րը։ Ա­վե­լին, Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյանն ան­գամ «ան­դաս­տիա­րակ» ո­րա­կեց դաշ­նակ­ցա­կան ցու­ցա­րար ե­րի­տա­սարդ­նե­րին։ Կր­թու­թյան հա­մա­կար­գի այ­սօր­վա վի­ճա­կի հա­մար ՀՅԴ նախ­կին նա­խա­րար­նե­րը մեղ­քի բա­ժին չու­նե՞ն։
-Ան­հա­րիր եմ հա­մա­րում խո­սակ­ցու­թյունն ի­ջեց­նել Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյան-ՀՅԴ հար­թու­թյուն, բայց մի ըն­դգ­ծում պի­տի ա­նել. նա ի՞նչ է ա­րել այս երկ­րի հա­մար, որ ի­րեն բա­րո­յա­կան ի­րա­վունք է վե­րա­պա­հում 129-ա­մյա կու­սակ­ցու­թյան մա­սին այդ­պես ար­տա­հայտ­վե­լու։ Սա բա­րեկր­թու­թյան և գի­տե­լի­քի պա­կա­սի նշան է։ Ե­թե պատ­մու­թյուն ի­մա­նար և բա­րեկր­թու­թյուն էլ ու­նե­նար, վս­տահ եմ, ի­րեն նման ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ թույլ չէր տար։ Այս շար­ժու­մը քա­ղա­քա­կան, կու­սակ­ցա­կան չէ։ Սա ինք­նու­թյան հան­դեպ վտանգ­ներ զգա­ցող մարդ­կանց, հան­րու­թյան մի շեր­տի վե­րա­բեր­մուն­քի ար­տա­հայտ­ման ձև է։ Ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նը, ու­սա­նո­ղու­թյու­նը և ՀՅԴ-ի ե­րի­տա­սար­դու­թյան կազ­մա­կերպ­ված կա­ռույ­ցը դար­ձան դրո­շա­կա­կիր­ներ։ Նրանց սկ­սել են միա­նալ նաև տար­բեր ու­սա­նո­ղա­կան խմ­բեր, կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ։ Նա­խա­րա­րը մտած­ված այս ա­մե­նը տե­ղա­փո­խում է քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի դաշտ։ ՀՅԴ-ն այն­տեղ է, որ­տեղ ազ­գա­յին ինք­նու­թյա­նը սպառ­նա­ցող վտանգ­ներ է տես­նում՝ լի­նի մար­տի դաշ­տում, քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նում և այլ ո­լորտ­նե­րում։ Սա է վկա­յում մեր ան­ցած ողջ պատ­մու­թյու­նը։ Պե­տա­կա­նաս­տեղծ քա­ղա­քա­կան ու­ժը չի կա­րող ան­տար­բեր լի­նել նման խն­դիր­նե­րի հան­դեպ։ Ինչ վե­րա­բե­րում է մեր նա­խա­րար­նե­րին, պի­տի ա­սել, որ այն­քան էլ մեծ շր­ջան չեն նրանք ղե­կա­վա­րել։ Լևոն Մկրտ­չյանն է ե­ղել մի քա­նի ան­գամ նա­խա­րար, բայց կարճ ժամ­կետ­նե­րով։ Բայց նաև կա­րող եք տես­նել, որ կր­թու­թյան ո­լոր­տի հենց այ­սօր­վա գոր­ծող օ­րենքն ըն­դուն­վել է այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջան­նե­րում։ Օ­րերս էլ այս հար­ցին բա­վա­կան սպա­ռիչ պա­տաս­խան է տվել հենց Լևոն Մկրտ­չյա­նը՝ պատ­րաս­տա­կա­մու­թյուն հայտ­նե­լով Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի հետ կր­թու­թյան ո­լոր­տին առ­նչ­վող ցան­կա­ցած բա­նա­վե­ճի մաս­նակ­ցե­լու։
-Ո՞րն է ձեր վերջ­նան­պա­տա­կը, ի՞նչ եք ա­նե­լու, ե­թե, այ­դու­հան­դերձ, ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րը հրա­ժա­րա­կան չտա։
-Մենք հույս ու­նենք, որ այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը չու­նեն ա­պազ­գա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն, և սա ո­րոշ ան­ձանց դի­լե­տանտ մո­տե­ցում է։ Ե­րի­տա­սարդ­ներն ար­դեն հայ­տա­րա­րել են, որ այս պայ­քա­րը չեն դա­դա­րեց­նե­լու, պի­տի հաս­նեն Հա­րու­թյու­նյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նին՝ հու­սա­լով, որ նրա­նից հե­տո այդ պաշ­տո­նին կն­շա­նակ­վի հայ ժո­ղովր­դի մտա­ծո­ղու­թյա­նը հա­մա­հունչ նա­խա­րար։ Այ­սօր Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում ԿԳՄՍ նա­խա­րար լի­նե­լու հայության պատկերացումներին։
-Հի­մա «դր­սի» և «ներ­սի» դաշ­նակ­ցու­թյունն այս հար­ցում հա­մա­կար­ծի՞ք է, Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը կար­ծեք այլ բա­նի մա­սին էր ակ­նար­կում։
-Սա շա­հարկ­ման թե­մա է։ Չկա «դր­սի» և «ներ­սի» դաշ­նակ­ցու­թյուն, կա մեկ գա­ղա­փա­րա­կան կա­ռույց։ Ե­թե ՀՅԴ-ին ծա­նոթ չեն, գի­տե­լիք­նե­րի պա­կաս ու­նեն, նման թյուր պատ­կե­րա­ցում­ներ ու­նեն։ Դր­սում ՀՅԴ-ն մեր ազ­գա­յին օ­րա­կար­գե­րին է հետևում և մեր պե­տա­կա­նու­թյան, կա­րե­լի է ա­սել, արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյան դերն է ստանձ­նում։ Դաշ­նակ­ցու­թյու­նը 3 տաս­նյա­կից ա­վե­լի պե­տու­թյուն­նե­րում է գոր­ծում և ա­պա­կենտ­րո­նաց­ված քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն է ի­րա­կա­նաց­նում։ Օ­րի­նակ, Հա­յաս­տա­նի, Ֆրան­սիա­յի և Ի­րա­նի դաշ­նակ­ցու­թյու­նը կա­րող է այլ լի­նել, բայց գա­ղա­փա­րա­կան ա­ռու­մով նրանք բո­լորն էլ նույնն են։ Այս­պի­սի հար­ցե­րում ողջ ՀՅԴ-ում ոչ մի տա­րա­ձայ­նու­թյուն չկա, ան­հատ­նե­րի մա­կար­դա­կում գու­ցե վե­րա­պա­հում­ներ կան, բայց մենք այդ ա­ռու­մով շատ ժո­ղովր­դա­վար կու­սակ­ցու­թյուն ենք։ Երբ քն­նար­կում­նե­րի ըն­թաց­քում մեկ ընդ­հա­նուր տե­սա­կե­տի ենք հան­գում, դա ընդ­հա­նուր է դառ­նում բո­լո­րի հա­մար։

Զրույ­ցը՝ Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

irates.am