Ադրբեջանի կողմից ԿԽՄԿ-ի գործունեության փաստացի կասեցումը վերացնում է այս գերեվարված անձանց հասանելի միակ անկախ հումանիտար կապը
Վերջին երկու ամիսների ընթացքում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի (ԿԽՄԿ) ներկայացուցիչները զրկված են հնարավորությունից այցելել ադրբեջանական Բաքվում ապօրինաբար պահվող արցախցի հայ պատանդներին։ Սա տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը սահմանափակել է ԿԽՄԿ-ի գործունեությունը իր տարածքում։ Մարդու իրավունքների պաշտպանության կառույցներն ու հայ պաշտոնյաները խստորեն դատապարտել են այս քայլը՝ այն համարելով նպատակային գործողություն պատանդներին մեկուսացնելու և միջազգային վերահսկողությունից խուսափելու համար։
Բաքվում պահվող անձինք գերեվարվել են ապօրինաբար՝ Արցախի դեմ Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայի ընթացքում և հետո, ներառյալ 2023 թվականի սեպտեմբերին իրականացված լայնածավալ հարձակումը, որի արդյունքում ավելի քան 100,000 էթնիկ հայեր հարկադրված են եղել լքել իրենց հայրենիքը։ Նրանց թվում կան քաղաքացիական անձինք և Արցախի նախկին պաշտոնյաներ, որոնց շարունակական կալանավորումը միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտում է։
Ադրբեջանի կողմից ԿԽՄԿ-ի գործունեության փաստացի կասեցումը վերացնում է այս գերեվարված անձանց հասանելի միակ անկախ հումանիտար կապը՝ լուրջ մտահոգություններ առաջացնելով նրանց նկատմամբ վերաբերմունքի և բարեկեցության վերաբերյալ։ Պատանդների ընտանիքներն ամիսներ շարունակ տեղեկություն չեն ստացել իրենց հարազատներից և վախենում են նրանց առողջության ու անվտանգության համար։
Ժնևյան կոնվենցիաներով ԿԽՄԿ-ն լիազորված է վերահսկելու կալանավորվածների նկատմամբ վերաբերմունքը և ապահովելու մարդկային պայմաններ։ Թեև կազմակերպությունը առայժմ չի արել հրապարակային հայտարարություն այցերի դադարեցման վերաբերյալ՝ հավանաբար դիվանագիտական սահմանափակումների պատճառով, հայաստանյան պաշտոնյաները պնդում են, որ Ադրբեջանը խախտում է միջազգային հումանիտար իրավունքը և պատանդներին օգտագործում որպես սակարկման գործիք հետպատերազմյան բանակցություններում։
Միջազգային հանրության կողմից ավելանում են կոչերը՝ պահանջելով անհապաղ քայլեր Ադրբեջանից՝ վերականգնելու ԿԽՄԿ մուտքն ու ապահովելու բոլոր հայ պատանդների անհապաղ և անվերապահ ազատ արձակումը։ Մարդու իրավունքների պաշտպանական կազմակերպությունները զգուշացնում են, որ անկախ վերահսկողության բացակայության պայմաններում ավելանում է խոշտանգումների, հարկադրական խոստովանությունների և ոչ մարդկային վերաբերմունքի ռիսկը։