Արցախում ամփոփված հերոսների հարազատները պարբերաբար բարձրացնում են իրենց հարազատների շիրիմներին այցելելու կամ արտաշիրիմում կատարելու հարցը
Արցախի հայաթափումից հետո Հայաստանում և այլ երկրներում հաստատված արցախցիների համար հատկապես ծանր է Արցախում գտնվող հարազատների գերեզմանների հարցը:
2020 և 2023 թվականների պատերազմներում նահատակված և Արցախում ամփոփված հերոսների հարազատներն անցած ամիսների ընթացքում պարբերաբար բարձրացնում են իրենց հարազատների շիրիմներին այցելելու կամ արտաշիրիմում կատարելու հարցը: Չնայած այս ցավոտ հարցը դեռ չի լուծվել, հարազատները նաև հետաքրքրվում են, թե արդյո՞ք դա դեմ չէ եկեղեցական կարգին: Հուղարկավորված անձի մասունքների արտաշիրիմում կատարելու կարգի մասին «Ապառաժ»-ը մեկնաբանություն է խնդրել ՀԱԵ թեմի հոգևոր սպասավոր Տեր Ներսես քահանա Ասրյանից: Նա նախքան բռնի տեղահանությունը՝ հոգևոր ծառայություն էր իրականացնում Արցախի Մարտունու շրջանի Շոշկավանք եկեղեցում և շրջակա գյուղերում: Տեր Ներսեսը նշել է, որ հուղարկավորության ժամանակ հոգևորականը գերեզմանը կնքում է և աղոթում, որ ննջեցյալի ոսկորներն անշարժ մնան մինչև Քրիստոսի Բ Գալուստ: Բայց «հարկ լուծանէ զօրենս» սկզբունքով բացառություն արվում է: «Երբ հոգևորականը մկրտված ննջեցյալի համար հուղարկավորության կարգը կատարում է, վերջում գերեզմանը կնքվում է: Կնքված գերեզմանից արտաշիրիմում կատարելու համար պետք է ստանալ թեմակալ առաջնորդի թույլտվությունը: Իսկ եթե մարդը մկրտված չի եղել և հուղարկավորության կարգը չի կատարվել, ուղղակի հոգեհանգիստ է կատարվել կամ նույնիսկ մկտրված է եղել, բայց հոգևորական չեն կանչել հուղարկավորության ժամանակ, այս դեպքում արդեն թեմակալ առաջնորդի թույլտվությունը պարտադիր չէ»,- մանրամասնել է նա:
Տեր Ներսեսը նաև հայտնել է, որ կնքված գերեզմանից վերահուղարկավորում կատարելու դեպքում` հուղարկավորության ամբողջ կարգը նորից հոգևորականը կատարում է և կնքում գերեզմանը, իսկ չկնքված գերեզմանից արտաշիրիմում կատարելու դեպքում նույնպես ցանկալի է, որ հոգևորականը համապատասխան կարգ կատարի: Եթե մահացած մարդը մկրտված է, այդ դեպքում ամբողջ հուղարկավորության կարգը կատարվում է և գերեզմանը կնքվում է: Եթե մկրտված չէ, ուղղակի հոգեհանգիստ է կատարվում: «Բայց ովքեր պատերազմի ժամանակ են զոհվել, անկախ նրանից մկրտված են, կամ մկրտված չեն, պատերազմի դաշտում զոհվելը համարվում է արյան մկրտություն, այսինքն՝ ամբողջ հուղարկավորության կարգը հոգևորականն իրավունք ունի կատարել և գերեզմանը կնքել»,- նշել է հոգևորականը: