Ես ու եղբայրս փախանք մեր գյուղից դեպի Վան ու մասնակցեցինք ինքնապաշտպանությանը
Գլխավոր » Հասարակական » Ես ու եղբայրս փախանք մեր գյուղից դեպի Վան ու մասնակցեցինք ինքնապաշտպանությանը

Ես ու եղբայրս փախանք մեր գյուղից դեպի Վան ու մասնակցեցինք ինքնապաշտպանությանը

Գրիգոր Ալոյանի վկայությունը

Վան, Արճակ գյուղ

Վանի գավառի Արճակ գյուղից Գրիգոր Ալոյանը հիշում է՝ 1915-ի ապրիլին էր, որ 3.000-ից ավելի հաշվվող օսմանյան զորքն իրենց գյուղ մտավ:  Ինքն ու եղբայրը գիշերը փախան գյուղից և հասան Խառակոնիս, որտեղ հայերը զինված դիմադրություն էին պատրաստում:

 

1915 թուի ապրիլ ամսու սկիզբներին Սարայի գայմագամը 3000-է աւելի զօրքերով մեր գիւղը եկաւ: Գիշերանց ես և եղբայրս` Սարգիս, մեր պատը ճեղքելով փախանք և տան ետևէն գնալով տեսակով մը յաջողեցանք գիւ- զէն դուրս ելնել և հասնլ Խառակոնիսը, ուր որ արդէն տղերքը զինուած պատրաստ էին դիմադրութեան Շիրինի և իր ընկերներու ղեկավարու­թեամբ, իսկ մեր ընտանիքը մնաց գիւղը:  Գիւղի կոտորելու ժամանակին քիւրտերը եղբօրս կին Նեկտարին և իր երեխաներուն` Արամին և Աիրանուշին կը վերցնեն և կը տանին, և մինչև այսօր նրանցմէ ոչ մի լուր չունինք: Մայրս կը դիմադրէ այս դէպքին, քիւրտերը, բարկացած, անոր վիզը թոկ ձգելով կը խեղդեն ու կը նետեն ջրհորի մէջ:

 

Խառակոնիսի վրայ յարձակուեց թիւրք խուժանը Սարայի գայմագամին ղեկավարութեամբ: Մեր տղերքը դիմադրեցին: Կռիւը սկսուեց: Թիւրքերը թնդանօթներով և հեծեալ զօր­քով մեզ պաշարեցին, բայց մերոնք առանց վախենալու կռուեցան մինչև գիշերը: Ճամբայ որոնելով դէպի Աւերակի գիւղը, գնացինք վերցուցած մեզ հետ բոլոր տղամարդկանց և կիներէն ալ ¾ մասը, անոնք, որ տղամայր էին կամ ծեր և կամ հիւանդ, չկարողացան գալ, իսկ առողջները եկան, ճամբան շատ նեղութիւններ քաշելով շատերը մեռան, իսկ մնացած մասը յաջորդ օրը Աւերակի գիւղ հասանք: Աւերակի հասնելու երկրորդ օրը մեր ետևէն իյնող թիւրք խուժանը պաշարեց գիւղը: Խուժանը յարձակում գործեց և անխնայ կոտորեց գիւղի մնացած մասերուն մէջ գտնուող տղամարդ 5-100 տարեկանները և կանանցմէ շատերը:

 

Վանայ մէջ գտայ կնոջս և երեխաներուս, որոնք մնալով Արճակում 20-30 օր, եկել էին Վան, Արճակում եղած կանանց հետ: Թէ՛ ես և թէ’ եղբայրս Վանայ կռիւներուն մասնակցեցինք դիրքեր պատրաստե­լով: Մայիսին Վանի ազատումէն յետոյ մեր գիւղը գացինք:

 

ՀԱԱ, ֆ. 227, ց. 1, գ. 437, թթ. 19 շրջ.-20 չրջ., բնագիր, ձեռագիր:

 

Հայոց ցեղասպանությունը Օսմանյան Թուրքիայում. Վերապրածների վկայություններ, փաստաթղթերի ժողովածու, հ. 1, Վանի նահանգ, ՀԱԱ, Երևան, 2012, էջ 70 – 71:

Աղբյուրը՝ http://armeniangenocide100.org/ 

1