Մի անգամ զիջողը տասն անգամ էլ կզիջի` կաշին փրկելու համար. Արտաշես Մխիթարյան

Հայտնի է, որ, ՀՀ ՊՆ-ի հետ համաձայնեցված, ՀՅԴ ԳՄ-ն որոշում է կայացրել կազմավորել կամավորականների պահեստային գումարտակ, որի կիրառումը նախատեսվում է միայն լայնածավալ մարտական գործողությունների վերսկսման դեպքում:
Գումարտակի կազմակերպման ընթացքի, ապրիլյան պատերազմից քաղած դասերի և այլ հարցերի շուրջ Yerkir.am-ը զրուցել է ՀՅԴ ԳՄ ազատամարտիկների հարցերով հանձնախմբի ղեկավար Արտաշես Մխիթարյանի հետ:

— Պարո՛ն Մխիթարյան, կամավորական պահեստային գումարտակի կազմավորման գործընթացներն ի՞նչ փուլում են:

— ՀՅԴ ԳՄ-ի կողմից որոշում էր կայացվել կազմավորել պահեստային կամավորական գումարտակ: ԳՄ-ի շրջաբերականով` բոլոր կառույցները, կոմիտեությունները, մարզային և տարածքային կոմիտեությունները տեղեկացվեցին այդ որոշման մասին: Դրանից հետո սկսվեց կամավորականների անդամագրման գործընթացը, որը բավական լայն թափ ստացավ մեր բացատրական աշխատանքներից հետո: Շատերին հետաքրքրում էին տարբեր հարցեր: Մեր հանձնախումբը պարզաբանումներով հանդես եկավ, և այդ պարզաբանումներից հետո ավելի լայն թափ ստացավ անդամագրման գործընթացը: Ներկա դրությամբ անդամագրումը դեռևս շարունակվում է: 650 անդամագրված ունենք: Հիմա աշխատանքներ ենք սկսել տանել արդեն տեղերում. ստորաբաժանումների` ջոկերի, դասակների, վաշտերի կազմավորման գործընթացն ենք սկսել` հաշվի առնելով անդամագրված կամավորականների ռազմական հմտությունները, ունակությունները, բանակում նա ի՞նչ մասնագիտությամբ է ծառայել, ըստ այդմ` ցուցակագրում ենք` տվյալ մասնագիտությամբ:

— Նշեցիք, որ ՀՅԴ բոլոր կառույցները տեղեկացվել են կամավորական գումարտակի կազմավորման մասին, բացատրական աշխատանքներ են տարվել, և արդեն իսկ 650 անդամագրված կա: Անդամագրվածները միայն կուսակցականնե՞ր են:

— Կուսակցական պատկանելությունը բացարձակապես կապ չունի: Ովքեր ցանկանում են մեզ հետ գնալ մարտի, բոլորի մուտքն ազատ է:

— Պահեստային կամավորական գումարտակի կազմավորման անհրաժեշտությունն ապրիլյան պատերազմից հետո՞ առաջացավ, թե՞ նման գումարտակի պակաս մենք միշտ էլ ունեցել ենք, միշտ էլ կարիքը եղել է:

— Անհրաժեշտությունը միշտ էլ եղել է: Եթե մենք վերցնենք ոչ միայն ապրիլյան պատերազմի փորձը, այլ նաև նախորդ` 90-94 թվականների մարտական գործողությունների, ջոկատները հիմնականում կազմավորվում էին կամավորական սկզբունքով: Ընկերներով հավաքվում էին, որոշում, որ պետք է ջոկատ կազմավորեն: Ընկերները հավաքում էին իրենց ընկերներին, նաև գաղափարակից ընկերներով ջոկատներ էին կազմավորում, և ուղարկվում էին սահմանների պաշտպանությանը: Երբ կազմավորվեց կանոնավոր բանակը, այն կազմավորվեց հենց այդ ընկերային, թաղային կամավորական ջոկատների հիման վրա: Մեր գումարտակը` Շուշիի առանձնակի գումարտակը, կազմավորվեց գաղափարական հիմքի վրա: Այսինքն` այդ անհրաժեշտությունը միշտ էլ եղել է. մարդ վստահ է  այն ժամանակ, երբ գիտի, թե ով է իր կողքին կանգնած, ով է իր թիկունքը պահողը: Ես գտնում եմ, որ Հայաստանում միշտ էլ  պահեստազորային կամավորական գումարտակների անհրաժեշտությունը եղել է: Մենք շրջապատված ենք թշնամիներով, և մեր թշնամիներին հակազդելու միակ միջոցը հենց այդ հռչակված ազգ-բանակ ունենալն է: Ազգ-բանակ ունենալու միակ տարբերակը սա է` պահեստազորային կամավորական գումարտակների կազմավորումը, որպեսզի յուրաքանչյուր քաղաքացի, յուրաքանչյուր հայ իմանա իր տեղը կռվի դաշտում` պատերազմի վերսկսման դեպքում: Մենք չենք ասում` այդ պահեստազորային կամավորական գումարտակը կազմավորում ենք, անցնենք հարձակման, Ադրբեջանը գրավենք: Իհարկե, յուրաքանչյուր պաշտպանական գործունեության մեջ մտնում է նաև հարձակումն ու հակահարձակումը, դրա անհրաժեշտությունը եթե լինի, դա էլ կանենք: Ապրիլյան քառօրյա մարտական գործողություններն ավելի ամրապնդեցին այդ համոզումը, որ այդպիսի գումարտակների կազմավորումը անհրաժեշտություն է, ազգ-բանակ դառնալը անհրաժեշտություն է մեզ համար:

— ՊՆ-ի հետ համաձայնեցված է այս պահեստային կամավորական գումարտակի կազմավորումը: Համագործակցությունը գումարտակի կազմավորման հարցում ի՞նչ ձևաչափով է լինելու, ո՞րն է լինելու ՊՆ-ի դերակատարությունը, օժանդակությունը գումարտակի կայացման գործում:

— Գործընթացները ՊՆ-ի հետ համաձայնեցնելուց հետո, գումարտակը ըստ մասնագիտությունների, ըստ հաստիքի կազմավորելուց հետո անհրաժեշտ է լինելու, որպեսզի մենք այդ ցուցակները ներկայացնենք զինված ուժերի գլխավոր շտաբ, որպեսզի գլխավոր շտաբն այս կամավորականներին կցագրի իր զորամասին: Կցագրումից հետո անցկացվելու են վարժական հավաքներ, որոնց ընթացքում վերջնականորեն կկազմավորվի գումարտակը` որպես զորամաս, այդ վարժական հավաքների ընթացքում տեղի կունենա ռազմական հմտությունների կատարելագործում, վերապատրաստում, ստորաբաժանումների ներդաշնակեցումից հետո մեզ կառաջադրվի մարտական խնդիր, ու այդ խնդրի ճշգրտման, խնդրի պարզաբանման, որոշում կայացնելու համար անհրաժեշտ է լինելու, որպեսզի մեկնենք պաշտպանական շրջան, որը մեզ հատկացնելու են, որպեսզի մենք անցնենք պաշտպանության: Արդեն իսկ պայմանավորվածություն կա այդ բոլորի վերաբերյալ, այդ ամենն ընթացքի մեջ է:

— Պարո’ն Մխիթարյան, 1994 թվականի զինադադարից հետո 2016 թվականն ամենաբարդ տարին էր: Փաստորեն, Ադրբեջանն առաջին անգամ,  այսպես ասած, լայնածավալ պատերազմի փորձ արեց: Կարելի է ասել`Ադրբեջանը  94-ից հետո առաջին անգամ Արցախի անվտանգությանը լուրջ սպառնաց: Հայկական կողմը` մենք, ի՞նչ դասեր ենք քաղել քառօրյա պատերազմից:

— Պետք է պատրաստ լինենք պատերազմի, եթե պատրաստ չլինենք պատերազմի, ապրիլները միշտ էլ լինելու են: Իսկ երբ տեսնեն, որ մենք պատրաստ ենք պատերազմի, պատրաստ ենք հակահարված տալ, Ադրբեջանն այլևս նման արկածախնդրության չի գնա:

— Մենք զոհեր ունեցանք… 100 զոհ, ստացվում է` այդքան էլ պատրաստ չէի՞նք:

— Հենց դրա համար եմ ասում: Մենք պատրաստ չէինք, այո: Բայց դրա համար մենք պետք է հիմա պատրաստ լինենք, որպեսզի նման դեպքեր այլևս չկրկնվեն: Իմ ասածը հենց դա է… Մենք հանգստացել էինք, կարծում էինք, թե այդ հատուկենտ կրակոցներով կշարունակվի, բայց փաստը մնում է փաստ, որ սկսվեցին լայնածավալ ռազմական գործողություններ, մենք ունեցանք զոհեր, քանի որ մենք պատրաստ չէինք: Դրա համար մենք պետք է պատրաստ լինենք, պետք է դառնանք ազգ-բանակ, մեր միակ փրկությունն` այս տարածաշրջանում ու այս հարևաններով, ազգ-բանակ դառնալն է…

— Առաջին նախագահի այն թեզը, որը, կարծես, անփոփոխ է` 5 շրջանների հանձնում, փոխզիջում կարգավիճակի դիմաց, ըստ Ձեզ, սխա՞լ է:

— Հող հանձնողին հողին հանձնենք: Մեկ էլ տեսար` Երևանն էլ զիջեցինք, որովհետև եթե չկարողանանք սահման պահել, մեր տունն էլ չենք կարողանա պահել: Ինչի՞ մասին է խոսքը: Մի անգամ զիջողը տասն անգամ էլ կզիջի` կաշին փրկելու համար, բայց դա ելք չէ: Միակ ելքը կռվելն է, կռվին պատրաստ լինելն է:

— Բայց ոչ նախահարձակ լինե՞լը …

 — Գուցեև ժամանակ գա, որ նաև նախահարձակ լինենք: Տեսնում ես, որ ինքը պատրաստվում է /Ադրբեջան խմբ./, զորքերը մոտեցրել է, տեխնիկան մոտեցնում է, բոլոր գործողությունները ենթադրում են, որ անցնելու է հարձակման, այդ դեպքում պետք է կանխարգելես, կանխարգելիչ հարված հասցնես, որպեսզի կռիվը, պատերազմը քո տարածք չտեղափոխվի, ամեն ինչ սկսվի ու վերջանա նրա տարածքում:  Հենց ապրիլի 4-ին նման դեպք եղել է: Երբ հակառակորդը շարասյուներով մոտեցել է առաջնագծին, մեր հրետանին կանխարգելիչ կրակով կասեցրել է նրանց առաջխաղացումը, ու ամեն ինչ վերջացել է նրանց տարածքում: Մեր ԶԼՄ-ները, որ խոսում էին ադրբեջանցիների եսիմինչքան զոհերի մասին, այ հենց այդ կանխարգելիչ հարվածի արդյունքն էր:

— Պարո’ն Մխիթարյան, իսկ բանակցություննե՞րը: Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները 2016-ին երկու հանդիպում ունեցան Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում, պե՞տք է շարունակվեն այդ բանակցությունները, դրանցից օգուտ կա՞:

— Բանակցությունները քաղաքական գործիչների գործն է: Ես, ընդհանրապես, դրանցով չեմ էլ հետաքրքրվել, որովհետև զինվորն է որոշողը: Քաղաքական գործիչներն ինչ կուզեն, թող այնտեղ բանակցեն, եթե զինվորը որոշեց կռվել, հող չտալ, ուրեմն այդ հողը զիջել փորձողներին էլ այդ զինվորն իր հաշվին է պահում: Ես, զինվոր ասելով, նկատի ունեմ ոչ միայն շարքային զինվորին, ես ինձ էլ եմ զինվոր համարում: Այդ բանակցություններին ես նայում եմ զուտ զինվորական տեսանկյունից, դա իրենց հացն է, չեմ էլ ուզում խորանալ: (Ծիծաղում է):

Զրուցեց Ամալյա Առաքելյանը