Կրակոցներից չէի վախենում, սովորական կրակոցներ էին, ինչպես միշտ
2016-ի ապրիլից ուղիղ 1 տարի անց խաղաղ Արցախում, Ստեփանակերտի Ստեփան Շահումյանի անվան պուրակում զրուցում ենք ես ու հադրութեցի Էլլան:
— Մի տարի առաջ այս օրը դպրոց էի գնում: Մեր գյուղում` Հարթաշենում դպրոց չկա, ու մենք հարևան գյուղի` Ուխտաձորի դպրոց էինք գնում: Ապրիլի 2-ին, հիշում եմ, տնօրենը մեր դասարան մտավ ու ասաց, որ այդ օրը շուտ ենք ավարտելու դասերը: Սկզբից պահի լրջությունը չէինք հասկացել, բայց մեր մոտ կրակոցներն արդեն լսվում էին: Դե, սովորական կրակոցներ էին՝ինչպես միշտ…
Էլլայի հայացքն անշարժացել էր հեռվում` սպիտակ ու կապույտ հորիզոնում…
— Մեր գյուղում մի մեծ սար կա, ու գիշերը, երբ կրակում են, մենք լույսերը տեսնում ենք: Պապաս մի քանի հոգու հետ գնացել էր մոտիկից տեսնելու, փոքր ախպերս շատ էր ուզում ինքն էլ գնար: Հայկը մի խաղալիք ատրճանակ ուներ, իսկ մենք բակում մի աքլոր ունեինք. ատրճանակը վերցնում ու վազում էր հետևից:
Ծիծաղում ենք Էլլան էլ, ես էլ, ու Էլլան արդեն ժպիտով ավելացնում է.
— Ինքը պապիկից շատ է լսել պատերազմի մասին… Ապրիլի հաջորդ օրերին մեր գյուղից մարդիկ էին գնում, ու պապաս ուզում էր ինձ էլ հանել գյուղից:
«Դու ե՞րբ գնացիր»… Կասկածելով հարցնում եմ, ու հայացքս շրջում է ծանոթ պուրակում:
— Ես մինչև վերջ չեմ գնացել գյուղից: Պապան ասում էր, բայց ես ո՞նց գնայի… Էդ օրերին մենք դպրոց էինք գնում… Հայրենասիրական երգեր էինք լսում ու ամբողջ օրը զրուցում զինվորների մասին: Մտածում էինք, թե ինչպե՞ս կարող ենք օգնել տղաներին, ու մեր դասղեկն ասում էր, որ բոլորով աղոթենք…
«Դու մինչև վերջ չես գնացել գյուղից, ձեր մոտ կրակոցներ էլ էին լսվում. չէի՞ր վախենում»,- հարցնում եմ, պատասխանն արդեն իմանալով:
— Ինձ թվում էր, թե ես պատերազմ արդեն տեսել եմ. կրակոցներից չէի վախենում: Բայց մի անգամ շատ եմ վախեցել: Տանն էի, երբ մի անօդաչու թռչող սարք եկավ, պտտվեց հենց մեր տան վերևում ու հեռացավ… Սկզբից չէի հասկացել, թե դա ինչ է: Նույն օրը լսեցինք, որ մերոնք ոչնչացրել են,- ասում է:
Ծիծաղում է, էլի ուրախանում, որ իրեն վախեցրած անօդաչու սարքն արագ ոչնչացվել էր: Շարունակում է ժպիտով պատմել.
— Միշտ կանգնում էի պատուհանի մոտ և նայում հեռուն՝ դիմացի սարերին: Մեր տան մոտ, մանավանդ այդ պատուհանից շատ լավ էր երևում` միշտ թռչուններ էին թռչում, ու ես երազում էի ուղղակի մի քանի վայրկյան այդ թռչուններից մեկը լինել, թռչել հեռվում երևացող սարերի կողմը, վերևից մի պահ տեսնել, թե ինչ են անում մեր զինվորները: Երեկոներն ավելի ծանր էին անցնում: Անձրև էր գալիս. մենք տաք տանը նստած, իսկ մեզանից ոչ հեռու, դրսում կռվում էին տղերքը:
Հիշողությունները մի փոքր տխրեցրին նրան, ու լռությունը խախտելու համար հարցրի` «Ստեփանակերտն ես սիրում, թե՞ ձեր գյուղը»:
— Մեր գյուղը:
Լռում է, իսկ ես ուզում եմ, որ Էլլան պատմի իր գյուղից, որ ասի` իրենց գյուղն ամենալավն է…
«Ձեր գյուղում հետաքրքիր ոչինչ չկա, սովորական գյուղ է», — ասում եմ ժպտալով ու հայացքս թեքելով:
— Քո համար՝ գուցե, ինձ համար մեր գյուղի ամեն փոքր անկյունը հարազատ է ինձ, ամեն ինչ թանկ է:
Էլլան շատ լուրջ է խոսում, ու վերջին կատակս չի ծառայում իր նպատակին: Ես ուզում եմ, որ նա էլի ժպիտով խոսի: Հարցնում եմ, թե ինչո՞ւ է ընտրել լրագրողի մասնագիտությունը:
— Ուզում եմ լրագրող դառնալ ամենից առաջ ինքս ինձ հասկանալու համար: Կա՞ չէ մի տարիք, որ աշխարհայացքդ մեծանում է, ուզում ես շատ բաներ հասկանալ: Լրագրությունը ինձ կօգնի բացահայտումներ անել…
Քամին պտտվում է մեր շուրջն ու հետզհետե ավելի ուժեղանում: Քայլում ենք դեպի Ստեփան Շահումյանի արձանը, իջնում աստիճաններով ու մի քանի րոպե հետո թիկունքում է մնում փոքրիկ, խաղաղ ու մաքուր պուրակը…
Արաքսյա Միրզոյան