Ազգի հասցեն մշակույթն է. Սոս Սարգսյան

Սիրելի ընթերցող, <<Ապառաժ>>-ը 2012 թ. մայիսին բացառիկ հարցազրույց է ունեցել  Մայիսի 8-9-ը Արցախյան տոնակատարություններին մասնակցելու նպատակով Ստեփանակերտ այցելած  ՀՀ, ԽՍՀՄ վաստակավոր եւ ժողովրդական արտիստ Սոս Սարգսյանի հետ: Երկրորդ անգամ, <<Ապառաժ>>-ը  հրապարակում  է   այդ հարցազրույցը:

Մայիսի 8-9-ը Արցախյան տոնակատարություններին մասնակցելու նպատակով, Ստեփանակերտում էր ՀՀ, ԽՍՀՄ վաստակավոր եւ ժողովրդական արտիստ Սոս Սարգսյանը: Մայիսի 9-ին Ստեփանակերտում տեղի ունեցած զորաշքերթից հետո, հարցազրույց ունեցանք մեծ հայրենասերի հետ:

—   Հարգելի’ Սոս Արտաշեսի, ի՞նչ է  Ձեզ համար Մայիսի  9 —ը, ո՞րն է նրա խորհուրդը:

— Մայիսի 9-ը սուրբ օր է ինձ համար, անկրկնելի օր, որովհետեւ այդ օրը մենք կարողացանք մեր հաղթանակը կնքել, իսկ հաղթանակն ինձ համար` դա ըմբոշխնելի  ամենօրյա փաստ է, հաղթանակն ինձ  համար ուժ է, եւ այդ հաղթանակի շնորհիվ է, որ այս տարիքում  կարողանում եմ աշխատել, այդ հաղթանակի շնորհիվ է, որ իմ ու իմ ազգի երազանքը մեկն է` կապված մեր կորցրածը վերադարձնելու հետ, մենք միասին պահանջատեր ենք, պահանջատեր ենք մեր կորցրած հայրենիքի: Սա չնչին մի տարածք է, որ մենք  կարողացանք վերադարձնել: Մենք պիտի ասենք աշխարհին եւ բոլորին, որ թուրքը մեզնից խլել է մեր հայրենիքը, մեր հարստությունը: Նրանք պետք է հատուցեն դրա համար, մենք էլ չպետք է դադարենք  պահանջել:

— Ինչպե՞ս եք գնահատում անկախության այս  20 տարիները:

— Դժվար է ասել դա մեկ-երկու խոսքով: Բարդ ժամանակներ էր: Ինձ համար մի քիչ անսովոր  բան է, մենք երկար տարիներ անկախ  չենք եղել, ինչ-ով  չափով մենք կորցրել ենք պետականության զգացողությունը: Մեր ժողովուրդը դեռ չի հասկանում անկախության ու ազատության նշանակությունը, եւ կարծում եմ, որ ոչ միայն չի հասկանում, այլ չի ընդունում այդ փաստը: Մենք շատ անգամ ինչ-որ մեկի լծի տակ ենք եղել, սովոր ենք ուրիշի օրենքներին, ուրիշի կարգադրություններին, ուրիշի դրվածքին, պիտի կարողանանք գնալ հետ, հետ, հիշել Արտաշես թագավորին, Տիգրան Մեծին, Տրդատ Մեծին, մեր անկախությունը, դառնանք այդ մարդը, որ կար, որ պետականություն ուներ, որ զինվոր ուներ, գիտեր ինչ է պետությունը: Իսկ այդ մարդը դառնալու համար անհրաժեշտ է հետեւել մեր մեծերի խորհրդին, սկսած մեր պատմահորից` մինչեւ Նժդեհը, մինչեւ Թումանյանը, մինչեւ Րաֆֆին, մինչեւ Չարենցը: Եվ, ամենակարեւորը` մենք պետք է միասնական լինենք: Եթե հայերը միասնական են` անպարտելի են:  Այս պատերազմում մենք հաղթանակեցինք, որովհետեւ միասնական էինք, միասնական ուժ ստեղծեցինք, միակերպ  մտածեցինք, մի ցանկություն ունեցանք եւ բոլորս ուղղվեցինք` այդ ցանկությունն իրականացնելու: Հենց սա պիտի նկատի ունենանք:

— Վերջին  20 տարիներին ինչո՞ւմ ենք վրիպել  եւ որտե՞ղ ենք հաղթել:

— Առաջին հերթին, Արցախյան ազատամարտում հաղթեցինք: Վրիպումներ ունեցանք շատ-շատ, բայց մի տեսակ այնպիսի զգացողություն ունեմ, որ մենք դեռ արհեստավարժ չենք, մենք դեռ սիրողական քայլեր ենք անում  մեր պետությունը կառուցելու համար: Մանավանդ, որ շատ խանգարողներ ունենք, դրսի ազդեցությունը վիթխարի է  մեր պետության, անկախության վրա, եւ դա այքան էլ խնդիր չէ: Ցավն այն է, որ մեր ներսում կան  դրսի ուժերի կատարողները, նրանց ցանկություններն իրականացնող  ուժեր, եւ բավականին շատ: Մենք պետք է բոլորս զգաստ լինենք, որովհետեւ ոչ մեկը չի ուզում, որ Հայաստանը լինի  հզոր երկիր: Վրիպումները շատ էին, չեմ ուզում թվել: Դե, անփորձ ենք. բնական է, որ պետք է ունենայինք այդ վրիպումները, սխալ քայլերը, բայց,  Փառք Աստծո, որ այս շատ փխրուն պետականությունը դեռ պահպանում ենք. կկարողանա՞նք, արդյոք, մինչեւ վերջ ստեղծել նորմալ պետություն:

Ազգի հասցեն մշակույթն է:  Ինչ որ մենք ստեղծեցինք վերջին 70 տարիների եւ, հատկապես, վերջին 40 տարիների ընթացքում, կարծես վերածնունդ լիներ: Մարդիկ, մտավորականությունը կարողացան վիթխարի գործ անել եւ զարգացնել մշակույթը, հիմա նրանք չկան:  Ասեմ նաեւ, որ Արցախի  հաղթանակը պայմանավորված է նաեւ նրանով, որ այդ սերունդը  դաստիարակված էր այդ մեծերի ոգով եւ օրինակով: Այն ժամանակ մեծ նշանակություն ու ազդեցություն ունեին պոեզիան, արվեստը, իսկ հիմա դա չկա, հիմա պղտոր ալիքի պես դրսից հոսանքներ են գալիս, եւ մեր երիտասարդությունը տարվում է դրանով: Պետք է առաջին հերթին  ունենալ հզոր բանակ, բայց, դրան  հավասարազոր` նաեւ հզոր ազգային մշակույթ: Սա շատ կարեւոր է, որովհետեւ արմատներից կտրվել չի կարելի: Պետք է պինդ կառչել դրանից: Ցավալի է նաեւ այն, որ մեր ղեկավարներից շատ շատերը չեն հասկանում մշակույթի նշանակությունը, նրա դաստիարակչական դերը:

— Որո՞նք պետք է լինեն մեր հաջորդ քայլերը:

— Նախ եւ առաջ, ինչ էլ անելու լինենք,  մեր քայլերը պետք է բխեն մեր ազգային շահերից: Հիմա անձնական շահը շատերին կուրացրել է. Ախր մենք այդ ազգը չենք. մենք ապրել ենք, որովհետեւ մենք հետեւել ենք մեր նախնիներին, մենք հասկացել ենք, որ ազգը հզոր է միայն այն դեպքում, երբ հզոր է ընտանիքը,  երբ մարդկանց հարաբերություններում առաքինություն եւ բարոյականություն կա: Եվ հենց այսպես պիտի անենք այն, ինչ անելու լինենք:

— Այսօր հայկական երկու հանրապետությունները կանգնած են լուրջ մարտահրավերների առջեւ: Որո՞նք  են այդ մարտահրավերները ճիշտ եւ գրագետ հաղթահարելու ճանապարհները:

— Մենք պետք է հասկանանք, որ նորաստեղծ պետություն ենք: Աշխարհում բոլոր փոքր պետություներն ինչ-որ մեկի բարեկամն են, մենք էլ պետք է մեր բարեկամներն ունենանք: Պիտի պահպանենք մեր բարեկամներին: Օրինակ, մեզ համար միշտ էլ բարեկամ է եղել Ռուսաստանը, եւ պիտի շարունակենք պահպանել մեր բարեկամությունը: Եվ գիտեք, դժվար է կառուցել լավ պետություն, եթե այդ ժողովուրդն ապրում է կաշառք տալով, կաշառք վերցնելով: Կոռուպցիան սոսկալի երևեւույթ է, եւ քանի կա այն, մենք հզոր չենք կարող դառնալ, դրա առաջը պետք է առնել: Մեր մարտահրավերներից մեկը հենց դա է: Ես չեմ նկատում, որ մեր ղեկավարությունը դրանով անհանգստացած է: Իսկ դա ներսից քայքայում է հասարակությունը: Եվ դա անասելի հետեւանքներ է թողնում ժողովրդի, հատկապես` երիտասարդության մտածելակերպի վրա: Դա մի կեղտոտ ուժ է, որից պետք է ամեն գնով ազատվել:  Պետության համար միեւնույնը չպետք է լինի, թե ինչ է ցուցադրում հեռուստատեսությունը: Հիմա հեռուստատեսությամբ ինչ այլանդակ բան ասես, որ ցույց չեն տալիս:  Օրինակ, Ֆրանսիան, որ ամենաժողովրդավար երկրներից մեկն է աշխարհում, օրենք ունի մշակութային գծով, որ հեռուստատեսության եւ ռադիոյի  եթերի 70 տոկոսը տրամադրում է ֆրանսիայի ազգային մշակույթին, ֆրանսիական կյանքին, ֆրանս ժողովրդին, պատմությանը եւ այլն: Այսինքն, այդ տիպի ժողովրդավար երկրները հասկացել են, որ այդ կերպ պետք է կայանա ու պահպանվի ուժեղ պետություն եւ հասարակություն: Իսկ մեր իշխանությունների համար, կարծես թե, միեւնույն է, թե ինչ են քարոզում, ինչ են ուսուցանում եթերով: Եվ այսպիսի շատ բաներ…

Հարցազրույցը`  Սեւակ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ