Արցախի ակնարկները Ռուսաստանին անելանելի վիճակի մեջ են դրել
Ղրիմի հանրաքվեի կապակցությամբ Արցախի բուռն արձագանքները, միգուցե նաև կազմակերպիչների սպասումներին հակառակ, Ռուսաստանին դրեցին անելանելի վիճակի մեջ: Ենթադրությունները տարբեր էին, երբեմն՝ տեղին, երբեմն՝ անտեղի: Ի դեպ, ըստ որոշ տեղեկությունների՝ Ստեփանակերտում կայացած միջոցառումները նկարահանել էին ռուսական հեռուստաընկերությունները, սակայն այդպես էլ եթեր չէին հեռարձակել:
Եվ ահա, կարծես թե Մոսկվան արձագանքում է, բայց, ինչպես միշտ, ոչ թե պաշտոնապես, այլ Կրեմլին մոտ կանգնած ինչ որ մեկի շուրթերով: Այս անգամ դա արվեց Մաքսիմ Շևչենկոյի միջոցով: Իսկ ո՞վ է Մաքսիմ Շևչենկոն: Նա Ռուսաստանի Դաշնության նախագահին կից Ազգամիջյան հարաբերությունների խորհրդի անդամ է: Պարզ է, որ Շևչենկոն ամենևին էլ պատահական մարդ չէ, և չէր կարող՝ առանց Կրեմլի պաշտոնյաների հետ որևէ համաձայնության նման հայտարարություն անել:
Եվ, ինչպես միշտ, հայաստանյան ԶԼՄ-ներում սկսվեցին մեկնաբանությունները հայտնի և անհայտ, քաղաքական և ոչ քաղաքական մեկնաբանների կողմից:
Շատերն են հասկանում, թե ինչ նշանակություն ունեին Շևչենկոյի խոսքերը, որոնք, սակայն, տեղի ու անտեղի մեկնաբանությունների առարկա դարձան: Յուրաքանչյուրը պարտավորված զգաց՝ ինչ որ բան ասել: Սակայն ոչ ոք այդպես էլ ուշադրություն չդարձրեց, թե ինչ նպատակ էին հետապնդում Շևչենկոյի մեկնաբանությունները և ում էին ուղղված: Բնական է, որ դրանով նա ամենևին էլ նպատակ չուներ ի ցույց դնել ադրբեջանական պատմության իր ունեցած <<գիտելիքները>>: Շևչենկոն այնքան էլ անգրագետ չէ, որ չիմանա տարածաշրջանի իրական պատմությունը: Այն ուղղված էր առաջին հերթին Ադրբեջանում կրքեր հանգստացնելուն, քանի որ Ադրբեջանում խիստ անհանգստացած էին Ղրիմում տեղի ունեցածով: Ղրիմը Ուկրաինայի կազմում էր հայտնվել ճիշտ այնպես, ինչպես Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի կազմում:
Սակայն, միաժամանակ, խոսքերն ուղղված էին նաև Հայաստանին ու Արցախին: Քանի որ՝ նույնիսկ անզեն աչքով հստակ երևում են որոշակի նմանություններ, Հայաստանին հասկացնում են, որ երբեք չփորձի Արցախի ու Ղրիմի միջև հավասարություն դնել, այսինքն՝ Ռուսաստանը փորձում է այդ նմանությունները չեզոքացնել: Հենց այդ նպատակն է հետապնդում Շևչենկոյի <<մտքի գոհարների>> այն մասը, որտեղ նախ նա ասում է, որ չպետք է Ղրիմը համեմատել Լեռնային Ղարաբաղի հետ, այնուհետև, որպես ապացույց, ասում, թե իբր՝ ի տարբերություն Ղրիմի՝ Արցախում եղել են էթնիկ զտումներ:
Սակայն Շևչենկոն այստեղ մի մեծ վրիպում է արել: Նախ՝ Արցախում հայկական կողմից չի իրականացվել էթնիկ զտումներ՝ ի տարբերություն Ադրբեջանի, որտեղ նույնիսկ նախքան Արցախյան պատերազմը սկսվեցին հայերի նկատմամբ էթնիկ զտումները և մասսայական կոտորածները: Եվ երկրորդ, Արցախյան պատերազմը Ադրբեջանի կողմից իրականացված ագրեսիա էր, որի նպատակն էր հայաթափել Արցախը և ոչնչացնել այնտեղ բնակվող հայերին: Այդ են վկայում Արցախի խաղաղ բնակչության ոչնչացմանն ուղղված գործողությունները՝ քաղաքների ու գյուղերի ռմբակոծումը, այդ թվում նաև՝ ՄԱԿ-ի կողմից արգելված մասսայական ոչնչացման զինատեսակներով:
Շևչենկոյի մտքի մեկ այլ <<գոհարը>>, թե իբր ադրբեջանցիները տեղաբնակ են համարվում Արցախում՝ թուրքախոս ադրբեջանցիների խառնելով լեզգիներին ու կովկասյան մյուս ժողովուրդներին, ընդհանրապես անհեթեթություն է, նույնիսկ պետք չէ անդրադառնալ դրա իսկությանը: Սակայն այն հանգամանքը, որ Մոսկվան սկսել է իր շահերին ծառայեցնել ադրբեջանական քարոզչամեքենայի կեղծիքները, մտահոգության տեղիք է տալիս:
Այս ամենից կարելի է եզրակացնել, որ իզուր են բոլոր այն հույսերը, թե իբր Ռուսաստանը Ղրիմի օրինակով նաև Արցախում ինչ որ բան կանի: Նախ՝ Ռուսաստանը չի սրի իր հարաբերություննները Արևմուտքի հետ, որոնք առանց այն էլ շատ են բարդացել Ղրիմից հետո, ինչպես նաև՝ Ռուսաստանը դեռևս շարունակում է հույսեր փայփայել՝ Ադրբեջանին Մաքսային Միության կազմում տեսնելու: Բացի այդ, Ռուսաստանն արդեն իսկ փորձեր կատարել է Արցախի հարցում մենաշնորհ հաստատելու համար, ինչը տապալվել է: Պատահական չէ Արևմուտքի պաշտոնյանների, այդ թվում նաև՝ ԱՄՆ պետքարտուղարի մակարդակով արված հայտարարություններն այն մասին, որ Արցախի խնդրում դիրքերը չեն զիջելու և շարունակելու են իրենց բոլոր ջանքերը ներդնել այդ հարցում:
Այս ամենից կարելի է մի բան հասկանալ, որ, իրոք, Ռուսաստանը հայտնվել է անելանելի իրավիճակում: Մի կողմից՝ նա չի ցանկանում կորցնել հայկական հասարակության մեջ Ռուսաստանի հանդեպ ունեցած համակրանքը, իսկ մյուս կողմից՝ չի ցանկանում իր դեմ լարել Ադրբեջանին ու Թուրքիային, քանի որ դեռևս որոշակի նպատակներ ունի այդ երկրների հետ կապված: Դրա համար փորձում է որոշակի ճիգեր գործադրել, որպեսզի Ղրիմի հարցը որևէ առնչություն չունենա Արցախի հետ՝ բերելով անհիմն փաստեր: Եվ արդեն պարզ չէ, թե իրականում <<ապտակը>> ում կողմից է: Քանի որ մոտ երկու շաբաթ առաջ Արցախը Ռուսաստանին հիշեցրեց, որ ԽՍՀՄ տարածքում ինքնորոշման առաջին նախադեպը եղել է հենց Արցախում: